เจาะลึก! Forensic Accounting

ใช้เทคโนโลยีล้ำๆ ช่วยปิดคดีในศาลยังไง

โลกของ “Forensic Accounting” หรือ “การบัญชีนิติเวช” ที่ผสมผสานสกิลนักสืบเข้ากับความเป๊ะของนักบัญชีและเทคโนโลยีสุดล้ำ เพื่อลากคนผิดมารับโทษในชั้นศาล!

1. Forensic Accounting คืออะไร

ลืมภาพนักบัญชีใส่แว่นหนาเตอะนั่งจมกองเอกสารไปก่อน! Forensic Accounting คือ ศาสตร์ขั้นกว่า ที่ผสมผสานความรู้ด้านการบัญชี การตรวจสอบ และการสืบสวนสอบสวนเข้าด้วยกัน เป้าหมายหลักคือการ “ตรวจจับและป้องกัน” การทุจริตทางการเงิน ไม่ว่าจะเป็นการยักยอกทรัพย์ การฟอกเงิน การตกแต่งบัญชี หรือแม้แต่คดีฉ้อโกงระดับชาติ พวกเขาคือ “นักสืบทางการเงิน” ที่ใช้ตัวเลขเป็นอาวุธและใช้เทคโนโลยีเป็นแว่นขยายในการค้นหาความจริงที่ซ่อนอยู่ในข้อมูลมหาศาล ซึ่งเป็นทักษะสำคัญที่ต่อยอดมาจากพื้นฐานที่แข็งแกร่งตั้งแต่ระดับ ปริญญาตรีบัญชี เลยทีเดียว

2. เปิดคลังแสง เทคโนโลยีสุดจี๊ดที่ใช้ในการสืบสวน

ในยุคดิจิทัลที่ทุกอย่างคือข้อมูล การสืบสวนไม่ได้จบแค่ในกระดาษอีกต่อไป นี่คือเทคโนโลยีทางนิติวิทยาศาสตร์ดิจิทัล (Digital Forensics) ที่สาย Forensic Accounting ใช้เป็นเครื่องมือหลักในการทำงาน

เทคโนโลยีที่สาย Forensic Accounting ตัวจริงต้องรู้

• Data Analytics & Big Data: เครื่องมืออย่าง IDEA หรือ ACL เปรียบเสมือนตาเทพที่ช่วยวิเคราะห์ข้อมูลธุรกรรมเป็นล้านๆ รายการในเวลาไม่กี่นาที สามารถหาแพทเทิร์นที่ผิดปกติ เช่น การโอนเงินซ้ำๆ ในช่วงเวลากลางดึก หรือการจ่ายเงินให้ซัพพลายเออร์ที่ไม่มีตัวตนจริง
• E-Discovery (Electronic Discovery): กระบวนการค้นหาและรวบรวมพยานหลักฐานในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์ ไม่ว่าจะเป็นอีเมล, ไฟล์เอกสารที่ถูกลบ, ประวัติการแชท หรือข้อมูลใน Cloud เพื่อนำมาใช้ในการฟ้องร้อง บอกเลยว่าลบไปแล้วก็กู้กลับมาได้!
• Blockchain & Cryptocurrency Analysis: เมื่อคนร้ายหันไปใช้คริปโตฯ ในการฟอกเงิน นักบัญชีนิติเวชก็ต้องอัปสกิลตาม! เทคโนโลยีนี้ช่วยแกะรอยเส้นทางการเงินบนบล็อกเชนที่ใครๆ ว่าซับซ้อน ให้เห็นภาพชัดเจนว่าเงินถูกส่งไปที่ไหนบ้าง
• Computer Forensics: การสำเนาข้อมูลจากฮาร์ดไดรฟ์หรืออุปกรณ์ดิจิทัลแบบบิตต่อบิต (Forensic Imaging) เพื่อรักษาสภาพของหลักฐานต้นฉบับไว้ไม่ให้เปลี่ยนแปลง ทำให้หลักฐานที่ได้มีความน่าเชื่อถือสูงสุดในชั้นศาล

3. จากหลักฐานดิจิทัล สู่การปิดเกมในชั้นศาล

ข้อมูลที่รวบรวมมาด้วยเทคโนโลยีล้ำๆ จะไร้ความหมายทันทีถ้านำเสนอในศาลไม่ได้ นี่คือจุดที่สกิลของ Forensic Accounting จะเฉิดฉายสุดๆ

• การรักษา Chain of Custody : คือกระบวนการควบคุมและบันทึกประวัติของพยานหลักฐานทุกชิ้น ตั้งแต่ตอนที่เก็บมาจนถึงนำเสนอในศาล เพื่อพิสูจน์ว่าหลักฐานไม่มีการปนเปื้อนหรือถูกเปลี่ยนแปลง ทำให้ศาลยอมรับเป็นหลักฐานในการพิจารณาคดีได้
• การเป็นพยานผู้เชี่ยวชาญ (Expert Witness) : นักบัญชีนิติเวชไม่ได้แค่ส่งรายงาน แต่ต้องไปให้การในชั้นศาลด้วย! พวกเขาต้องสามารถอธิบายเรื่องการเงินและเทคโนโลยีที่ซับซ้อนให้ผู้พิพากษาและคณะลูกขุนเข้าใจได้ง่ายๆ ชี้ให้เห็นว่าหลักฐานดิจิทัลที่เจอ มันเชื่อมโยงกับการกระทำผิดของจำเลยได้อย่างไร
• การคำนวณความเสียหาย : หนึ่งในหน้าที่สำคัญคือการประเมินมูลค่าความเสียหายที่เกิดขึ้นจากการทุจริต เพื่อใช้ในการเรียกร้องค่าสินไหมทดแทนในการฟ้องร้องคดีแพ่ง

4. เส้นทางสู่มือโปร: จากปริญญาตรีบัญชี สู่ระดับปริญญาโท และปริญญาเอก

อยากเป็นตัวตึงในวงการนี้ต้องเริ่มยังไง เส้นทางนี้เปิดกว้างมาก

• Step 1: พื้นฐานต้องแน่น (ปริญญาตรีบัญชี): การเริ่มต้นที่ดีที่สุดคือการเรียนจบ ปริญญาตรีบัญชี เพื่อปูพื้นฐานความเข้าใจในหลักการบัญชี การตรวจสอบบัญชี และกฎหมายที่เกี่ยวข้องให้แข็งแกร่งเสียก่อน นี่คือรากฐานสำคัญของทุกอย่าง
• Step 2: อัปสกิลเฉพาะทาง (ปริญญาโท): เมื่อพื้นฐานแน่นแล้ว การเรียนต่อในระดับ ปริญญาโท (Master’s Degree) ในสาขา Forensic Accounting โดยตรง หรือสาขาที่เกี่ยวข้องอย่าง นิติวิทยาศาสตร์ดิจิทัล (Digital Forensics) หรือ การตรวจสอบการทุจริต (Fraud Examination) จะช่วยเพิ่มความรู้เชิงลึกและทักษะเฉพาะทางที่ตลาดงานต้องการอย่างมาก
• Step 3: สู่ขั้นสุดของวงการ (ปริญญาเอก): สำหรับคนที่ต้องการไปให้สุดทาง การเรียนต่อระดับ ปริญญาเอก (Ph.D.) จะมุ่งเน้นไปที่การทำวิจัยเพื่อสร้างองค์ความรู้ใหม่ๆ ให้กับวงการ หรืออาจจะก้าวไปสู่การเป็นที่ปรึกษาระดับสูงและอาจารย์ในมหาวิทยาลัย ซึ่งเป็นที่นับถืออย่างยิ่ง

สรุปได้ว่า Forensic Accounting ไม่ใช่แค่งานบัญชี แต่เป็นอาชีพสุดท้าทายที่ต้องใช้ทั้งสมองซีกซ้ายและขวา เป็นการผสมผสานระหว่างศาสตร์และศิลป์ในการไขคดีทางการเงิน คณะบัญชี มหาวิทยาลัยศรีปทุม มีเทคโนโลยีดิจิทัลเป็นเพื่อนคู่ใจ ใครที่รักความท้าทาย ชอบไขปริศนา และมีพื้นฐานด้านบัญชี นี่คือเส้นทางอาชีพที่น่าสนใจและมีอนาคตไกลแน่นอน! โดย อาจารย์นันทวุฒิ นาคจินดา คณะบัญชี มหาวิทยาลัยศรีปทุม