สวัสดีเพื่อนๆ ชาว Gen Z ทุกคน! พี่เป็นรุ่นพี่นักศึกษาคณะบัญชีนะ วันนี้อยากจะมาชวนคุยเรื่องที่อาจจะดูจริงจังนิดหน่อย แต่บอกเลยว่าโคตรสำคัญและน่าสนใจสุดๆ โดยเฉพาะสำหรับน้องๆ ที่กำลังเล็งๆ ว่าจะเรียนต่อสายบริหารธุรกิจหรือบัญชี เรื่องนั้นก็คือ “การบริหารความเสี่ยงและคุณภาพในสายงานบัญชี ยุคหลัง COVID-19” นั่นเอง ฟังดูอาจจะเหมือนชื่อวิชาเรียนยากๆ แต่เชื่อพี่เถอะว่ามันเกี่ยวข้องกับชีวิตเราและอนาคตการทำงานมากกว่าที่คิดเยอะเลย!

จำช่วงที่เราต้องเรียนออนไลน์ สั่งข้าวผ่านแอปฯ แล้วทุกอย่างย้ายไปอยู่บนโลกดิจิทัลกันได้มั้ย? โลกของพี่ๆ นักบัญชีก็เปลี่ยนไปแบบหน้ามือเป็นหลังมือเหมือนกัน การเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่นี้มันมาพร้อมกับ “ความเสี่ยง” ใหม่ๆ และทำให้ “คุณภาพ” ของงานบัญชีต้องถูกยกระดับไปอีกขั้น วันนี้เราจะมาแกะรอยกันว่ามันเกิดอะไรขึ้นบ้าง และทำไมน้องๆ ถึงต้องรู้เรื่องนี้!

Chapter 1: บริหารความเสี่ยง กับ คุณภาพงานบัญชี มันคืออะไรกันแน่

ก่อนจะไปไกล เรามาปูพื้นฐานกันก่อน เอาแบบง่ายๆ ไม่ต้องใช้ศัพท์เทคนิคเยอะนะ

1. การบริหารความเสี่ยง (Risk Management)

นึกภาพตามนะ… สมมติเราจะจัดทริปไปเที่ยวเชียงใหม่กับเพื่อน ความเสี่ยงคืออะไรบ้าง? ก็อาจจะเป็น… ฝนตก, ตั๋วเครื่องบินเต็ม, งบหมดก่อนกลับ, หรือเพื่อนเท! การบริหารความเสี่ยง ก็คือการที่เราคิดถึงปัญหาพวกนี้ไว้ล่วงหน้า แล้วเตรียมแผนสำรองไว้ไง

• ฝนตก? -> เตรียมแพลนเที่ยวในร่มไว้
• ตั๋วเต็ม? -> จองล่วงหน้านานๆ หรือดูทางเลือกอื่นเช่นรถทัวร์
• งบหมด? -> ทำบัญชีรายรับรายจ่ายของทริป แบ่งเงินสำรองไว้

ในโลกของบัญชี ความเสี่ยงมันจริงจังกว่านั้นเยอะ เช่น ข้อมูลทางการเงินรั่วไหล, การลงบัญชีผิดพลาด, การทุจริต (โกงเงินบริษัท), หรือระบบคอมพิวเตอร์ล่ม การบริหารความเสี่ยงของนักบัญชีก็คือการหาทางป้องกันปัญหาพวกนี้ และเตรียมแผนรับมือถ้ามันเกิดขึ้นมาจริงๆ เพื่อให้บริษัทไม่เจ๊งนั่นเอง

2. การบริหารคุณภาพ (Quality Management)

อันนี้ง่ายเลย มันคือการทำให้ “งาน” ของเราออกมาดีที่สุด ถูกต้องที่สุด และน่าเชื่อถือที่สุด เหมือนเวลาเราทำการบ้านส่งอาจารย์ เราก็อยากให้งานเราเรียบร้อย ถูกต้อง ไม่มีรอยลบใช่มั้ยล่ะ

งานของนักบัญชีคือ “งบการเงิน” ซึ่งเป็นเหมือนสมุดรายงานผลประกอบการของบริษัท ถ้าข้อมูลในนั้นผิดพลาดแม้แต่นิดเดียว คนที่เอาไปใช้อย่างผู้บริหารหรือนักลงทุน ก็อาจจะตัดสินใจพลาดจนบริษัทเสียหายมหาศาลได้เลย คุณภาพงานบัญชี จึงหมายถึงความ ถูกต้อง, ครบถ้วน, ทันเวลา, และโปร่งใส ของข้อมูลทางการเงินทั้งหมด

Chapter 2: The New Normal สนามรบใหม่ของนักบัญชีหลัง COVID-19

เจ้าไวรัสตัวร้ายมันไม่ได้แค่เปลี่ยนให้เราใส่หน้ากาก แต่มันเปลี่ยนโลกการทำงานของนักบัญชีไปตลอดกาล ซึ่งก็ทำให้เกิดความเสี่ยงและมาตรฐานคุณภาพแบบใหม่ๆ ขึ้นมาด้วย

1. ทำงานได้จากทุกที่ (Work from Anywhere) = ความเสี่ยงด้าน Cybersecurity พุ่งปรี๊ด!

ยุคนี้พี่ๆ นักบัญชีไม่ต้องเข้าออฟฟิศทุกวันแล้ว ทำงานจากที่บ้านหรือคาเฟ่ก็ได้ ฟังดูชิลล์ใช่มั้ย? แต่เบื้องหลังคือความเสี่ยงมหาศาลเลยนะ!

• การเข้าถึงข้อมูลจากนอกบริษัท: การใช้ Wi-Fi สาธารณะ หรือคอมพิวเตอร์ส่วนตัวที่ไม่ปลอดภัย อาจเป็นช่องโหว่ให้แฮกเกอร์เข้ามาขโมยข้อมูลลับทางการเงินของบริษัทได้ง่ายๆ
• การควบคุมที่หละหลวม: การทำงานที่บ้านอาจทำให้การตรวจสอบเอกสารหรือการอนุมัติรายการต่างๆ ทำได้ยากขึ้น เสี่ยงต่อการเกิดข้อผิดพลาดหรือการทุจริตได้

สิ่งที่นักบัญชียุคใหม่ต้องทำ: ไม่ใช่แค่ทำบัญชีเป็น แต่ต้องมีความรู้พื้นฐานเรื่อง Cybersecurity ด้วย รู้จักการใช้ VPN, การตั้งรหัสผ่านที่ปลอดภัย, และตระหนักถึงความเสี่ยงของการ Phishing (การหลอกลวงทางอีเมล) อยู่เสมอ

2. ทุกอย่างคือดิจิทัล (Digital Transformation) = ทักษะใหม่ที่ต้องมี

ลืมภาพนักบัญชีนั่งดีดลูกคิดหรือจมอยู่กับกองเอกสารกระดาษไปได้เลย! ตอนนี้ทุกอย่างอยู่บน Cloud, ใช้โปรแกรมบัญชีออนไลน์, มีการใช้ AI (ปัญญาประดิษฐ์) และ Automation (ระบบอัตโนมัติ) มาช่วยทำงานที่ซ้ำๆ ซากๆ

• ความเสี่ยงใหม่: ถ้าเราพึ่งพาระบบมากเกินไป แล้ววันหนึ่งระบบล่ม หรือข้อมูลในระบบผิดพลาดขึ้นมาจะทำยังไง? หรือถ้า AI คำนวณผิดโดยที่เราไม่รู้ตัวล่ะ?
• คุณภาพที่เปลี่ยนไป: คุณภาพของงานไม่ได้วัดที่ว่า “คีย์ข้อมูลเร็วแค่ไหน” อีกต่อไป แต่วัดที่ว่า “เราสามารถใช้ข้อมูลจากระบบพวกนี้มาวิเคราะห์และให้คำแนะนำที่เป็นประโยชน์กับธุรกิจได้ดีแค่ไหน”

สิ่งที่นักบัญชียุคใหม่ต้องทำ: ต้องเปิดใจเรียนรู้เทคโนโลยีใหม่ๆ อยู่เสมอ ต้องสามารถใช้โปรแกรมบัญชีต่างๆ ได้คล่อง, เข้าใจหลักการทำงานของ Automation, และที่สำคัญที่สุดคือต้องมี ทักษะการวิเคราะห์ข้อมูล (Data Analytics) เพื่อเปลี่ยนตัวเลขดิบๆ ให้กลายเป็นข้อมูลเชิงลึกทางธุรกิจให้ได้

3. เศรษฐกิจผันผวน กฎระเบียบเปลี่ยนไว

หลังยุคโควิด สภาพเศรษฐกิจทั่วโลกเอาแน่เอานอนไม่ได้เลย เดี๋ยวดีเดี๋ยวร้าย ธุรกิจต่างๆ ก็ต้องปรับตัวกันยกใหญ่ รัฐบาลเองก็มีมาตรการหรือกฎหมายใหม่ๆ ออกมาตลอด (เช่น กฎหมายเกี่ยวกับภาษี, e-Tax Invoice ในประเทศไทย)

• ความเสี่ยง: ถ้าธุรกิจปรับตัวไม่ทัน หรือนักบัญชีตามกฎหมายใหม่ๆ ไม่ทัน ก็อาจทำให้บริษัทเสียประโยชน์หรือทำผิดกฎหมายโดยไม่รู้ตัวได้
• คุณภาพที่ต้องการ: นักบัญชีต้องเป็นคนที่ กระตือรือร้น (Proactive) ต้องคาดการณ์สถานการณ์ล่วงหน้าได้ และให้คำแนะนำด้านการเงินและภาษีที่อัปเดตและเป็นประโยชน์กับบริษัทได้ทันท่วงที

สิ่งที่นักบัญชียุคใหม่ต้องทำ: ต้องเป็นคนชอบเรียนรู้และติดตามข่าวสารอยู่เสมอ ไม่ใช่แค่ข่าวบัญชีภาษี แต่รวมถึงข่าวเศรษฐกิจและเทรนด์ของธุรกิจต่างๆ ด้วย

Chapter 3: Level Up! สรุปสกิลที่นักบัญชี Gen Z ต้องมีเพื่อความอยู่รอด

อ่านมาถึงตรงนี้ น้องๆ คงเห็นแล้วว่านักบัญชียุคนี้ไม่ใช่แค่เรื่องของตัวเลขอีกต่อไป แต่เป็นสายงานที่ท้าทายและต้องใช้ทักษะรอบด้านมากๆ ถ้าอยากจะรุ่งในสายนี้ นี่คือสกิลที่ต้องรีบปั้นตั้งแต่วันนี้เลย!

1. Tech Savvy (เชี่ยวชาญเทคโนโลยี): ไม่ต้องถึงกับเขียนโค้ดได้ แต่ต้องใช้โปรแกรมบัญชี Cloud, โปรแกรมวิเคราะห์ข้อมูล (อย่างน้อย Excel ขั้นสูง หรือ Power BI, Tableau) และเข้าใจคอนเซปต์ของ AI, Automation, Blockchain ได้เป็นอย่างดี
2. Data Analytics Skill (ทักษะการวิเคราะห์ข้อมูล): ความสามารถในการมองลึกเข้าไปในตัวเลขและบอกได้ว่า “มันกำลังเกิดอะไรขึ้น” และ “เราควรทำอะไรต่อไป” นี่คือสกิลที่ AI แย่งจากเราไม่ได้
3. Critical Thinking & Problem Solving (การคิดเชิงวิพากษ์และการแก้ปัญหา): เมื่อเจอปัญหาด้านบัญชีหรือความเสี่ยงต่างๆ ต้องสามารถวิเคราะห์หาสาเหตุและเสนอแนวทางแก้ไขได้อย่างเป็นระบบ
4. Communication & Interpersonal Skill (การสื่อสารและมนุษยสัมพันธ์): ต้องสามารถอธิบายเรื่องการเงินยากๆ ให้คนที่ไม่ใช่สายบัญชี (เช่น ฝ่ายการตลาด หรือ CEO) เข้าใจได้ง่ายๆ และทำงานร่วมกับคนอื่นได้ดี
5. Adaptability & Lifelong Learning (การปรับตัวและการเรียนรู้ตลอดชีวิต): โลกเปลี่ยนเร็วมาก! คนที่จะประสบความสำเร็จคือคนที่ไม่เคยหยุดเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ และพร้อมปรับตัวกับการเปลี่ยนแปลงเสมอ