เกริ่นก่อน…งบการเงินมันคืออะไรกันนะ?

ก่อนจะไปดูว่ามีอะไรเปลี่ยนไป เรามาปูพื้นฐานกันแบบง่ายสุดๆ ก่อนเนอะ ลองนึกภาพตามนะ… สมมติว่าเราได้เงินค่าขนมมาเดือนละ 3,000 บาท เราก็เอาไปซื้อข้าว ซื้อของ จ่ายค่าเดินทาง บางเดือนก็มีเงินเหลือเก็บ บางเดือนก็ชักหน้าไม่ถึงหลัง การที่เราจดว่า “ได้เงินมาเท่าไหร่ (รายรับ)” และ “จ่ายอะไรไปบ้าง (รายจ่าย)” สุดท้าย “เหลือเงินเท่าไหร่ (กำไร/ขาดทุน)” เนี่ยแหละ คือคอนเซ็ปต์พื้นฐานของงบการเงินเลย!

ในโลกธุรกิจก็เหมือนกัน แต่สเกลมันใหญ่กว่ามาก งบการเงิน (Financial Statements) ก็คือรายงานสุขภาพทางการเงินของบริษัท ที่จะบอกคนนอก (เช่น นักลงทุน, ธนาคาร, หรือแม้กระทั่งเราๆ ที่จะไปสมัครงาน) ว่าบริษัทนี้แข็งแรงแค่ไหน มีเงินเท่าไหร่ เป็นหนี้เยอะมั้ย แล้วปีที่ผ่านมาทำมาค้าขายได้กำไรหรือขาดทุน

งบการเงินหลักๆ ที่เราควรรู้จักก็จะมี:

• งบแสดงฐานะการเงิน: บอกว่า ณ วันใดวันหนึ่ง บริษัทมีทรัพย์สิน, หนี้สิน, และส่วนของเจ้าของเท่าไหร่ (เหมือนภาพนิ่ง snapshot สุขภาพการเงิน)
• งบกำไรขาดทุนเบ็ดเสร็จ: บอกว่าตลอดทั้งปี บริษัทมีรายได้, ค่าใช้จ่าย, และสุดท้ายเหลือกำไร/ขาดทุนเท่าไหร่ (เหมือนวิดีโอบอกเล่าเรื่องราวตลอดปี)
• งบแสดงการเปลี่ยนแปลงส่วนของเจ้าของ: โชว์ว่าส่วนของเจ้าของ (ทุน) เปลี่ยนแปลงไปอย่างไรบ้างในรอบปี
• งบกระแสเงินสด: ติดตามการไหลเข้า-ออกของเงินสดจริงๆ ในบริษัท
• หมายเหตุประกอบงบการเงิน: ส่วนอธิบายรายละเอียดเพิ่มเติมของตัวเลขในงบต่างๆ (สำคัญมาก!)

ทีนี้ พอจะเห็นภาพรวมแล้วใช่มั้ยว่ามันสำคัญยังไง ถ้าไม่มีงบการเงิน เราก็จะไม่รู้เลยว่าธุรกิจที่เราสนใจมัน “รุ่ง” หรือ “ร่วง” กันแน่!

แล้วทำไมต้องเปลี่ยน? อัปเดตครั้งใหญ่นี้มีที่มาที่ไปยังไง?

คำถามที่ดีมาก! ไม่ใช่ว่าอยู่ดีๆ ก็นึกอยากจะเปลี่ยนกันนะ การเปลี่ยนแปลงครั้งนี้มีเหตุผลสำคัญอยู่เบื้องหลัง นั่นก็คือ สภาวิชาชีพบัญชี ในพระบรมราชูปถัมภ์ ซึ่งเป็นองค์กรหลักที่ดูแลมาตรฐานการบัญชีของประเทศไทย ได้มีการปรับปรุงมาตรฐานการรายงานทางการเงินสำหรับกิจการที่ไม่มีส่วนได้เสียสาธารณะ หรือที่เรียกสั้นๆ ว่า TFRS for NPAEs (อ่านว่า ที-ฟริส-ฟอร์-เอ็น-ป้า)

เดี๋ยวนะ… NPAEs คืออะไร?

NPAEs (Non-Publicly Accountable Entities) พูดภาษาบ้านๆ ก็คือ ธุรกิจส่วนใหญ่ในประเทศไทย ที่ไม่ใช่บริษัทมหาชนที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ฯ นั่นเอง เช่น ร้านกาแฟแถวบ้าน, ธุรกิจ SME, บริษัทจำกัดของครอบครัวเรา หรือสตาร์ทอัพที่กำลังเติบโต กิจการเหล่านี้แหละคือกลุ่มเป้าหมายหลักของการเปลี่ยนแปลงครั้งนี้

เหตุผลที่ต้องปรับปรุงก็เพื่อ:

1. ทำให้เป็นสากลมากขึ้น: รูปแบบใหม่จะใกล้เคียงกับมาตรฐานของกิจการขนาดใหญ่ (PAEs) และมาตรฐานสากล (IFRS) มากขึ้น ทำให้งบการเงินของบริษัทไทยดูน่าเชื่อถือในสายตาต่างชาติ
2. ให้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์กว่าเดิม: รูปแบบใหม่จะช่วยให้คนอ่านงบ (เช่น ธนาคารที่จะให้กู้เงิน) เห็นภาพความสามารถในการทำกำไรของธุรกิจได้ชัดเจนขึ้น
3. เพิ่มความโปร่งใส: มีการจัดหมวดหมู่และเปิดเผยข้อมูลบางอย่างละเอียดขึ้น เพื่อลดความเข้าใจผิด

สรุปง่ายๆ คือ การเปลี่ยนแปลงครั้งนี้เหมือนการ “อัปเกรด” ระบบรายงานผลสุขภาพของธุรกิจในบ้านเรา ให้ทันสมัย ชัดเจน และเป็นประโยชน์ต่อการตัดสินใจมากขึ้นนั่นเอง

เข้าเรื่อง! สรุป 3 จุดเปลี่ยนสำคัญในงบการเงินใหม่ 2568

เอาล่ะ มาถึงหัวใจของบทความนี้กันแล้ว พี่จะสรุปการเปลี่ยนแปลงหลักๆ ที่เราต้องรู้ไว้ โดยจะเน้นไปที่ “งบกำไรขาดทุนเบ็ดเสร็จ” เพราะเป็นส่วนที่มีการเปลี่ยนแปลงชัดเจนที่สุด

1. พระเอกของการเปลี่ยนแปลง: งบกำไรขาดทุนเบ็ดเสร็จ (Statement of Comprehensive Income)

จุดเปลี่ยนที่ใหญ่และสำคัญที่สุดคือ “วิธีการแสดงผล” ในงบกำไรขาดทุน จากเดิมที่หลายบริษัท (NPAEs) นิยมใช้รูปแบบขั้นเดียว (Single-Step) ที่ดูง่ายๆ คือ “รายได้ทั้งหมด – ค่าใช้จ่ายทั้งหมด = กำไร”

ของใหม่! เขาแนะนำ (และแทบจะบังคับกลายๆ) ให้ใช้รูปแบบที่เรียกว่า “แบบจำแนกค่าใช้จ่ายตามหน้าที่” (By Function) หรือที่เรียกกันติดปากว่า “รูปแบบหลายขั้น” (Multi-Step) ซึ่งหัวใจของมันคือการโชว์บรรทัดสำคัญที่เรียกว่า “กำไรขั้นต้น (Gross Profit)” ออกมาให้เห็นจะๆ เลย!

แล้วกำไรขั้นต้นมันคืออะไร? สำคัญยังไง?

กำไรขั้นต้น คือ กำไรที่ได้จากการขายสินค้าหรือบริการ หักลบด้วยต้นทุนที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับการผลิตสินค้าหรือบริการนั้นๆ

สูตร: กำไรขั้นต้น = รายได้จากการขาย - ต้นทุนขาย

การโชว์กำไรขั้นต้นทำให้เราวิเคราะห์ธุรกิจได้ลึกขึ้นมาก เช่น ถ้าร้านขายเสื้อออนไลน์มีรายได้ 100,000 บาท แต่ต้นทุนเสื้อที่รับมาขายปาเข้าไป 80,000 บาท กำไรขั้นต้นก็จะเหลือแค่ 20,000 บาท แสดงว่า Margin หรือส่วนต่างกำไรต่อชิ้นอาจจะน้อยเกินไป แม้จะยังไม่ได้หักค่าการตลาด ค่าจ้างแอดมินเลยก็ตาม การเห็นตัวเลขนี้จะช่วยให้เจ้าของธุรกิจตัดสินใจได้ดีขึ้นว่าควรหาแหล่งสินค้าที่ถูกลง หรือควรขึ้นราคาสินค้าดี

มาดูตารางเปรียบเทียบให้เห็นภาพชัดๆ กันดีกว่า!

เห็นมั้ยครับว่ารูปแบบใหม่มันบอกเรื่องราวได้มากกว่า มันทำให้เราเห็นประสิทธิภาพของการดำเนินงานหลักจริงๆ ของบริษัท ก่อนที่จะไปหักลบค่าใช้จ่ายออฟฟิศหรือค่าการตลาดเสียอีก

2. การจัดหมวดหมู่บัญชีใหม่: ย้ายบ้านให้ถูกที่ถูกทาง

นอกจากการเปลี่ยนรูปแบบงบกำไรขาดทุนแล้ว ยังมีการปรับเปลี่ยนการจัดประเภทรายการบัญชีบางอย่างให้ชัดเจนขึ้นด้วย ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดคือ:

• ดอกเบี้ยรับ (Interest Income): จากเดิมที่อาจจะถูกจัดเป็น “รายได้อื่น” ตอนนี้มาตรฐานใหม่แนะนำว่าถ้ามันเป็นส่วนหนึ่งของการดำเนินงานปกติ (เช่น ธุรกิจให้สินเชื่อ) ก็ควรจะไปรวมอยู่ในกลุ่ม “รายได้” หลักเลย
• เงินปันผลรับ (Dividend Income): ก็เช่นเดียวกัน อาจถูกย้ายจาก “รายได้อื่น” ไปอยู่ในที่ที่เหมาะสมกว่าตามลักษณะของธุรกิจ

การ “ย้ายบ้าน” รายการบัญชีเหล่านี้มีเป้าหมายเพื่อให้ตัวเลข “กำไรจากการดำเนินงาน” สะท้อนภาพจริงของธุรกิจหลักได้ดียิ่งขึ้นนั่นเอง

3. หมายเหตุประกอบงบการเงิน: ละเอียดขึ้นอีกนิด เพื่อความโปร่งใส

จำได้มั้ยที่พี่บอกว่าหมายเหตุฯ เป็นส่วนสำคัญ? ในมาตรฐานใหม่นี้ จะมีการกำหนดให้เปิดเผยข้อมูลบางอย่างในหมายเหตุประกอบงบการเงินเพิ่มขึ้น เช่น การเปิดเผยรายละเอียดของรายได้ให้ละเอียดยิ่งขึ้น หรือนโยบายการบัญชีที่สำคัญๆ ที่บริษัทใช้

เรื่องนี้อาจจะดูเป็นรายละเอียดเล็กๆ น้อยๆ แต่สำหรับนักวิเคราะห์หรือคนที่จะลงทุน มันคือข้อมูลล้ำค่าที่ช่วยให้เข้าใจที่มาที่ไปของตัวเลขและประเมินความเสี่ยงได้ดีขึ้นมาก

การเปลี่ยนแปลงนี้…แล้วมันเกี่ยวอะไรกับเราล่ะ?

อ่านมาถึงตรงนี้ น้องๆ บางคนอาจจะคิดว่า “โอ้โห…ดูเป็นเรื่องของผู้ใหญ่จังเลย แล้วมันเกี่ยวอะไรกับชีวิตวัยรุ่นอย่างเรา?” เกี่ยวสิ! เกี่ยวเต็มๆ เลยล่ะ

• สำหรับน้องๆ ที่เรียนสายบัญชี/บริหาร: นี่คือความรู้ใหม่แกะกล่องที่ต้องอัปเดตเลยนะ! การเข้าใจรูปแบบงบการเงินใหม่จะทำให้เราทำการบ้าน ทำรายงาน หรือแม้กระทั่งตอนไปฝึกงานได้เป๊ะกว่าเพื่อน แถมยังทำให้เราดูเป็นคนทันโลกในสายตาอาจารย์และพี่ๆ ที่ฝึกงานด้วย
• สำหรับน้องๆ ที่ฝันอยากทำธุรกิจ/สตาร์ทอัพ: การเข้าใจวิธีอ่านงบการเงินรูปแบบใหม่ จะทำให้เราวางแผนธุรกิจได้เฉียบคมขึ้น เข้าใจ “สุขภาพ” ธุรกิจของตัวเองได้ลึกซึ้งขึ้น และที่สำคัญ เวลาไปคุยกับธนาคารเพื่อขอกู้เงิน หรือคุยกับนักลงทุนเพื่อระดมทุน การใช้งบการเงินรูปแบบใหม่ที่เป็นมาตรฐานจะทำให้เราดูน่าเชื่อถือขึ้นมาก
• สำหรับทุกคน: ความรู้ทางการเงิน (Financial Literacy) เป็นทักษะสำคัญของศตวรรษที่ 21 เลยนะ การอ่านงบการเงินเป็นก็เหมือนการมี “ซูเปอร์พาวเวอร์” ที่จะช่วยให้เราเข้าใจโลกธุรกิจรอบตัวได้ดีขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการเลือกซื้อหุ้นในอนาคต (เมื่ออายุถึง) หรือแม้กระทั่งการประเมินความมั่นคงของบริษัทที่เราจะเข้าไปทำงานด้วย

ดังนั้น อย่ามองว่ามันเป็นแค่เรื่องของตัวเลขน่าเบื่อ แต่มันคือ “ภาษา” ของโลกธุรกิจ ที่ถ้าเราเข้าใจ เราก็จะมีโอกาสมากกว่าคนอื่นแน่นอน

Q&A ถามมา-ตอบไป คลายทุกข้อสงสัยเรื่องงบการเงินใหม่

พี่รวบรวมคำถามที่เพื่อนๆ น่าจะสงสัยกันมาตอบให้แบบเคลียร์ๆ ตรงนี้เลย!

บทสรุปส่งท้าย: ไม่ใช่แค่การเปลี่ยนแปลง แต่คือการเติบโต

การปรับรูปแบบงบการเงินใหม่ในปี 2568 อาจจะดูเป็นเรื่องใหญ่สำหรับพี่ๆ นักบัญชีและเจ้าของธุรกิจ แต่สำหรับพวกเราในฐานะคนรุ่นใหม่ มันคือโอกาสที่ดีในการเรียนรู้และปรับตัวให้เข้ากับมาตรฐานสากล มันไม่ใช่แค่การขีดเส้นใต้หรือย้ายบรรทัดบนหน้ากระดาษ แต่มันคือการยกระดับ “ความโปร่งใส” และ “คุณภาพ” ของข้อมูลทางการเงินในบ้านเรา

การเข้าใจว่า “กำไรขั้นต้น” คืออะไรและทำไมมันถึงสำคัญ จะเปลี่ยนมุมมองที่เรามีต่อธุรกิจไปเลย มันจะทำให้เราถามคำถามที่ลึกขึ้น วิเคราะห์ได้เฉียบคมขึ้น และตัดสินใจได้ดีขึ้น ไม่ว่าจะในฐานะนักเรียน นักศึกษา เจ้าของธุรกิจในอนาคต หรือแม้กระทั่งนักลงทุน

ดังนั้น อย่าไปกลัวการเปลี่ยนแปลงนะครับ แต่จงมองว่ามันคือบันไดอีกขั้นที่จะพาเราและวงการธุรกิจของไทยให้เติบโตไปข้างหน้าอย่างแข็งแรงและยั่งยืน. หวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์กับเพื่อนๆ ทุกคนนะ ถ้ามีคำถามอะไรเพิ่มเติม คอมเมนต์คุยกันได้เลย! 😊