ผลกระทบและการเตรียมรับมือภาษีขั้นต่ำทั่วโลก (GMT) สำหรับธุรกิจไทยในปี 2025

เฮ้เพื่อนๆ พี่ๆ น้องๆ ทุกคน! เราในฐานะรุ่นพี่ที่กำลังเรียนด้านเศรษฐศาสตร์ระหว่างประเทศอยู่ อยากจะมาชวนคุยเรื่องที่กำลังเป็น Talk of the Town ในวงการธุรกิจโลก และกำลังจะกลายเป็นเรื่องใกล้ตัวพวกเราทุกคนในอีกไม่ช้า นั่นก็คือ “ภาษีขั้นต่ำทั่วโลก” หรือ Global Minimum Tax (GMT) นั่นเอง! ฟังดูอาจจะเหมือนเรื่องไกลตัว ยากๆ น่าเบื่อ แต่เชื่อเราเถอะว่าเรื่องนี้โคตรจะสำคัญ และจะเปลี่ยนโฉมหน้าการทำธุรกิจในไทยและทั่วโลกไปเลย โดยเฉพาะในปี 2025 ที่ประเทศไทยเราจะเริ่มนำมาตรการนี้มาใช้เต็มรูปแบบ!

บทความนี้จะไม่ได้มาเลกเชอร์แบบน่าเบื่อนะ แต่จะมาไขข้อข้องใจแบบเข้าใจง่าย สไตล์รุ่นพี่เล่าให้น้องฟัง ว่าเจ้า GMT คืออะไรกันแน่? มันจะกระทบกับบริษัทในไทยยังไง? แล้วพวกเราในฐานะคนรุ่นใหม่ที่กำลังจะก้าวเข้าสู่โลกของการทำงานหรือทำธุรกิจ ต้องเตรียมตัวรับมือกับมันยังไงบ้าง ไปดูกันเลย!

ไขข้อข้องใจ: ภาษีขั้นต่ำทั่วโลก (Global Minimum Tax) คืออะไรกันแน่?

ก่อนอื่นเลย ลองนึกภาพตามนะ… สมมติว่ามีสนามเด็กเล่นหลายๆ แห่ง บางแห่งเก็บค่าเข้าถูกมาก หรือไม่เก็บเลย (เราเรียกประเทศแบบนี้ว่า “Tax Haven” หรือแดนสวรรค์ทางภาษี) ในขณะที่สนามเด็กเล่นอีกแห่งเก็บค่าเข้าตามปกติ

ทีนี้ บริษัทข้ามชาติยักษ์ใหญ่ (Multi-National Enterprises – MNEs) ที่มีเงินเยอะๆ ก็ฉลาดไง แทนที่จะไปตั้งบริษัทแม่หรือบริษัทที่ทำกำไรเยอะๆ ในประเทศที่เก็บภาษีปกติ พวกเขาก็ย้ายไปจดทะเบียนในประเทศที่เป็น Tax Haven เพื่อจ่ายภาษีให้น้อยที่สุด หรือแทบไม่จ่ายเลย ทำให้ประเทศที่พวกเขาไปทำธุรกิจจริงๆ และสร้างรายได้มหาศาล กลับเก็บภาษีจากกำไรเหล่านั้นได้ไม่เต็มเม็ดเต็มหน่วย

ใครบ้างที่ต้องปฏิบัติตามกฎนี้?

กฎนี้ไม่ได้ใช้กับทุกบริษัทนะเพื่อนๆ ใจเย็นๆ! เป้าหมายหลักคือ บริษัทข้ามชาติขนาดใหญ่ (MNEs) ที่มีรายได้รวมทั่วโลกตั้งแต่ 750 ล้านยูโรต่อปีขึ้นไป (ประมาณ 2.8 หมื่นล้านบาท) เท่านั้น ดังนั้น ธุรกิจ SMEs หรือสตาร์ทอัพในบ้านเรา ไม่ต้องกังวลว่าจะโดนกฎนี้โดยตรงนะ

ทำไมโลกต้องมี GMT? ยุคแห่งการ ‘ช้อปปิ้งภาษี’ กำลังจะจบลง

คำถามที่ดีมาก! เหตุผลหลักๆ ที่ทำให้โลกต้องเดินมาถึงจุดนี้มีอยู่ 2-3 ข้อ

• ความยุติธรรม (Fairness): ทำไมบริษัทท้องถิ่น, SMEs หรือแม้แต่พวกเราที่เป็นมนุษย์เงินเดือนในอนาคตต้องจ่ายภาษีเต็มเม็ดเต็มหน่วย แต่บริษัทยักษ์ใหญ่ระดับโลกกลับมีช่องทางในการจ่ายภาษีน้อยกว่ามากๆ? GMT เกิดขึ้นมาเพื่อสร้างสนามแข่งขันที่เท่าเทียมกันมากขึ้น
• รายได้ของรัฐบาล: เมื่อบริษัทใหญ่ๆ จ่ายภาษีน้อยลง รัฐบาลของแต่ละประเทศ (รวมถึงรัฐบาลไทย) ก็ขาดรายได้ที่จะนำไปพัฒนาประเทศในด้านต่างๆ เช่น การศึกษา, สาธารณสุข, โครงสร้างพื้นฐาน หรือสวัสดิการต่างๆ ที่จะกลับมาสู่พวกเราทุกคนนั่นแหละ
• หยุดการแข่งขันที่ไม่สร้างสรรค์: การที่แต่ละประเทศแข่งกันลดภาษีเพื่อดึงดูดการลงทุน สุดท้ายแล้วจะไม่มีใครได้ประโยชน์ในระยะยาว ประเทศจะขาดรายได้ และต้องไปพึ่งพาการลงทุนจากต่างชาติเพียงอย่างเดียว GMT จะช่วยเปลี่ยนโฟกัสให้ประเทศต่างๆ หันมาแข่งขันกันในด้านอื่นที่มีคุณภาพมากกว่า เช่น ทักษะแรงงาน, นวัตกรรม, หรือความมั่นคงของประเทศ

ส่องผลกระทบ GMT ต่อธุรกิจไทย: ใครได้ ใครเสีย เมื่อปี 2025 มาถึง

เอาล่ะ มาถึงส่วนที่เกี่ยวข้องกับบ้านเราโดยตรงเลยดีกว่า! ประเทศไทยประกาศชัดเจนว่าจะเริ่มบังคับใช้กฎเกณฑ์ GMT ในปี 2568 หรือปี 2025 ที่จะถึงนี้ ซึ่งจะส่งผลกระทบเป็นวงกว้างทั้งในแง่บวกและแง่ลบ

ด้านบวก: โอกาสของประเทศไทย

1. รัฐบาลไทยมีโอกาสจัดเก็บภาษีได้เพิ่มขึ้น: นี่คือไฮไลท์เลย! ภายใต้กฎ GMT จะมีสิ่งที่เรียกว่า Income Inclusion Rule (IIR) และ Undertaxed Profit Rule (UTPR) ซึ่งอธิบายง่ายๆ คือ:
   • ถ้าบริษัทแม่ของไทยไปลงทุนในต่างประเทศแล้วเสียภาษีที่นั่นต่ำกว่า 15% รัฐบาลไทยมีสิทธิเก็บภาษีส่วนต่างเพิ่มได้
   • ในทางกลับกัน ถ้าบริษัทลูกของต่างชาติในไทยเสียภาษีต่ำกว่า 15% (เช่น ได้รับสิทธิประโยชน์ BOI) แล้วประเทศแม่ของเขาไม่ได้เก็บภาษีส่วนต่างเพิ่ม รัฐบาลไทยก็จะมีสิทธิเก็บภาษีส่วนต่างนั้นเองได้เช่นกัน!

   สิ่งนี้จะทำให้รัฐบาลเรามีรายได้เพิ่มขึ้น เพื่อนำมาพัฒนาประเทศต่อไป

2. สร้างความเท่าเทียมในการแข่งขัน: ธุรกิจ SME และบริษัทไทยที่จ่ายภาษีในอัตราปกติมาตลอด จะได้แข่งขันบนสนามที่เท่าเทียมกับบริษัทข้ามชาติมากขึ้น เพราะความได้เปรียบทางภาษีของบริษัทใหญ่ๆ จะลดลง
3. เพิ่มความโปร่งใสทางภาษี: บริษัทต่างๆ จะต้องเปิดเผยข้อมูลทางภาษีมากขึ้น ทำให้การตรวจสอบโปร่งใสและเป็นระบบมากขึ้น

ด้านลบ: ความท้าทายที่ต้องเผชิญ

1. ความน่าสนใจของสิทธิประโยชน์ BOI อาจลดลง: ที่ผ่านมา ประเทศไทยใช้สิทธิประโยชน์ทางภาษี (เช่น การยกเว้นภาษีเงินได้นิติบุคคล 8 ปี) เป็นแม่เหล็กดึงดูดการลงทุนจากต่างชาติ (Foreign Direct Investment – FDI) แต่เมื่อมี GMT เข้ามา การให้สิทธิประโยชน์เหล่านี้อาจจะไม่มีความหมายอีกต่อไป เพราะถึงไทยจะไม่เก็บภาษี ประเทศแม่ของบริษัทนั้นๆ ก็จะมาเก็บส่วนต่าง 15% ไปอยู่ดี นี่คือความท้าทายครั้งใหญ่ของสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน (BOI) เลยทีเดียว
2. ความซับซ้อนและต้นทุนที่เพิ่มขึ้น: บริษัทไทยขนาดใหญ่ที่เข้าข่าย GMT และมีการลงทุนในต่างประเทศ จะต้องเจอกับกฎเกณฑ์ทางภาษีที่ซับซ้อนขึ้นมาก ต้องมีการประเมินผลกระทบ เตรียมข้อมูล และอาจต้องจ้างที่ปรึกษา ซึ่งเป็นต้นทุนที่เพิ่มขึ้น
3. ต้องปรับเปลี่ยนนโยบายครั้งใหญ่: รัฐบาลและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องต้องคิดใหม่ทำใหม่ ว่าจะใช้อะไรมาดึงดูดการลงทุนแทนนโยบายทางภาษีแบบเดิมๆ เช่น การพัฒนาทักษะแรงงาน, การลงทุนในโครงสร้างพื้นฐาน, การสร้างระบบนิเวศสำหรับนวัตกรรม เป็นต้น

ภารกิจเตรียมพร้อม! ธุรกิจไทยและคนรุ่นใหม่ต้องทำอะไรเพื่อรับมือ GMT ปี 2025

เมื่อรู้ถึงผลกระทบแล้ว คำถามต่อไปคือ “แล้วเราจะทำยังไงต่อ?” การเตรียมตัวที่ดีคือหัวใจสำคัญของการรับมือการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่นี้

สำหรับภาคธุรกิจ (โดยเฉพาะบริษัทใหญ่)

• ประเมินผลกระทบ (Impact Assessment): รีบประเมินเลยว่าโครงสร้างบริษัทและการลงทุนทั้งในและต่างประเทศของตัวเองจะได้รับผลกระทบจาก GMT มากน้อยแค่ไหน ต้องเสียภาษีเพิ่มขึ้นที่ไหน เท่าไหร่
• ทบทวนโครงสร้างองค์กรและภาษี: อาจจะต้องมีการปรับเปลี่ยนโครงสร้างการถือหุ้นหรือการดำเนินงานเพื่อให้สอดคล้องกับกฎเกณฑ์ใหม่ และลดภาระภาษีที่ไม่จำเป็น
• ลงทุนในเทคโนโลยีและบุคลากร: การคำนวณภาษีตามหลัก GMT มีความซับซ้อนสูงมาก บริษัทต้องเตรียมระบบบัญชีและบุคลากรที่มีความรู้ความเข้าใจในเรื่องนี้โดยเฉพาะ

สำหรับภาครัฐและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

• ออกแบบสิทธิประโยชน์ใหม่: BOI และหน่วยงานอื่นๆ ต้องเร่งออกแบบมาตรการส่งเสริมการลงทุนที่ไม่ใช่แค่เรื่องภาษี (Non-tax incentives) เช่น เงินอุดหนุนเพื่อการวิจัยและพัฒนา, การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานดิจิทัล, หรือการอำนวยความสะดวกในการทำธุรกิจ
• สื่อสารและให้ความรู้: จัดทำแนวทางที่ชัดเจนและให้ความรู้กับภาคเอกชนอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้สามารถเตรียมตัวและปรับตัวได้ทัน

สำหรับพวกเรา (วัยรุ่นและคนรุ่นใหม่)

เรื่องนี้อาจจะดูเหมือนเป็นเรื่องของผู้ใหญ่ แต่จริงๆ แล้วมันเกี่ยวกับอนาคตของพวกเราโดยตรงเลยนะ!

• ทำความเข้าใจโลกที่เปลี่ยนไป: โลกธุรกิจยุคใหม่จะไม่ได้แข่งขันกันที่ “ใครจ่ายภาษีน้อยกว่า” อีกต่อไป แต่จะแข่งกันที่ “นวัตกรรม, คุณภาพ, และความยั่งยืน” การเข้าใจเทรนด์นี้จะทำให้เรามองเห็นโอกาสในอนาคต
• พัฒนาทักษะที่จำเป็น: ความรู้ด้านกฎหมายภาษีระหว่างประเทศ, การวิเคราะห์ข้อมูล, และความเข้าใจในธุรกิจข้ามชาติ จะกลายเป็นทักษะที่ตลาดแรงงานต้องการอย่างมากในอนาคต ใครสนใจเรียนต่อด้านบัญชี, การเงิน, หรือกฎหมาย บอกเลยว่ามาถูกทาง!
• ติดตามข่าวสาร: การเปลี่ยนแปลงครั้งนี้จะส่งผลต่อเศรษฐกิจของประเทศในภาพรวม ซึ่งก็คือชีวิตความเป็นอยู่ของพวกเราทุกคน การติดตามข่าวสารและเข้าใจสิ่งที่เกิดขึ้น จะทำให้เราเป็นพลเมืองที่มีคุณภาพและพร้อมปรับตัวอยู่เสมอ

บทสรุป: ก้าวต่อไปของไทยในเวทีเศรษฐกิจโลก

การมาถึงของภาษีขั้นต่ำทั่วโลก (GMT) ไม่ใช่แค่การเปลี่ยนแปลงเรื่องตัวเลขภาษี แต่มันคือการ “จัดระเบียบโลก” ทางเศรษฐกิจครั้งสำคัญ มันคือจุดเปลี่ยนที่จะทำให้ความโปร่งใสและความยุติธรรมกลายเป็นมาตรฐานใหม่ของการทำธุรกิจ

สำหรับประเทศไทย นี่คือทั้งความท้าทายและโอกาสครั้งใหญ่ เราอาจจะต้องเจ็บปวดกับการปรับตัวในระยะสั้น แต่ในระยะยาว มันคือการบังคับให้เราต้องยกระดับความสามารถในการแข่งขันของประเทศไปสู่มิติอื่นที่ยั่งยืนกว่าแค่การใช้ภาษีเป็นตัวล่อ

ในฐานะคนรุ่นใหม่ การทำความเข้าใจเรื่องราวเหล่านี้ไม่ใช่เรื่องไกลตัว แต่คือการเตรียมพร้อมสำหรับโลกอนาคตที่เราจะต้องก้าวเข้าไปเป็นผู้เล่นคนสำคัญ… โลกที่ความเก่งกาจและนวัตกรรม จะมีความหมายมากกว่าช่องโหว่ทางภาษีครับ!