การตรวจสอบบัญชีแบบเรียลไทม์ด้วย AI เพิ่มความโปร่งใสและลดความผิดพลาด

AI ไม่ได้อยู่แค่ในหนัง Sci-Fi แต่อยู่ในระบบหลังบ้านของธุรกิจที่เราใช้บริการทุกวัน

การตรวจสอบบัญชีแบบเดิมๆ มันเป็นยังไง?

ก่อนจะไปเจอพระเอกของเรา เรามาทำความรู้จักวิธีแบบเดิมๆ กันก่อน ลองนึกภาพตามนะ…

การตรวจสอบบัญชีแบบดั้งเดิม (Traditional Auditing) มันเหมือนกับการ “สอบปลายภาค” ของบริษัทเลย คือจะทำกันแค่ปีละครั้ง หรือไตรมาสละครั้ง ผู้ตรวจสอบบัญชี (Auditor) จะเข้ามาสุ่มตรวจเอกสารกองโต ข้อมูลย้อนหลังเป็นเดือนๆ หรือเป็นปี เพื่อดูว่าทุกอย่างถูกต้องมั้ย มีอะไรน่าสงสัยรึเปล่า

ปัญหาของวิธีนี้คืออะไร?

• ช้าไปแล้ว: เหมือนเรารู้ผลสอบตอนปิดเทอมไปแล้ว ถ้าเจอปัญหาใหญ่ เช่น การทุจริต หรือข้อผิดพลาดร้ายแรง ความเสียหายก็เกิดขึ้นไปแล้ว กว่าจะรู้ตัวก็อาจจะสายเกินแก้
• ตรวจได้ไม่หมด: เพราะข้อมูลมันเยอะมาก ผู้ตรวจสอบทำได้แค่ “สุ่มตรวจ” เท่านั้น แปลว่ามันมีโอกาสที่จุดผิดพลาดหรือการทุจริตเล็กๆ น้อยๆ จะเล็ดรอดสายตาไปได้
• ใช้แรงงานคนเยอะ: ต้องใช้ทีมงานผู้ตรวจสอบจำนวนมาก เวลาเยอะ และแน่นอนว่าค่าใช้จ่ายก็สูงตามไปด้วย

มันเหมือนการดูภาพย้อนหลังอ่ะ เราเห็นว่าเกิดอะไรขึ้น แต่เรากลับไปแก้ไขอดีตไม่ได้… แล้วจะดีกว่ามั้ย ถ้าเรามีคนคอยมอนิเตอร์ทุกอย่างแบบ “เรียลไทม์”?

เข้าสู่ยุคใหม่! Continuous Auditing คืออะไร?

นี่แหละคือจุดที่ Continuous Auditing (CA) หรือ การตรวจสอบบัญชีแบบต่อเนื่อง ก้าวเข้ามาเป็นฮีโร่!

ถ้าการตรวจสอบแบบเดิมคือการสอบปลายภาค Continuous Auditing ก็เหมือนการมี Smart Watch ติดตัวที่คอยเช็กสุขภาพเราตลอด 24 ชั่วโมง! มันไม่ใช่การรอตรวจตอนสิ้นปี แต่เป็นการใช้เทคโนโลยี โดยเฉพาะ ปัญญาประดิษฐ์ (AI) และ Big Data Analytics เข้ามาตรวจสอบธุรกรรมทางการเงินทุกรายการที่เกิดขึ้น… ใช่แล้ว! ทุกรายการ และเกิดขึ้นแบบทันทีทันใด (Real-time)

หน้าจอ Dashboard ของระบบ Continuous Auditing ที่แสดงผลข้อมูลแบบสดๆ

AI คือฮีโร่ที่มาช่วยได้อย่างไร?

คำถามคือ แล้ว AI มันทำเรื่องน่าทึ่งแบบนี้ได้ยังไง? พี่จะอธิบายให้เห็นภาพง่ายๆ นะ

1. การรวบรวมข้อมูล (Data Collection): ระบบ CA จะเชื่อมต่อโดยตรงกับระบบบัญชี, ระบบการขาย, ระบบสต็อกสินค้าของบริษัท พูดง่ายๆ คือมันเห็นข้อมูลทุกอย่างที่วิ่งเข้าออกจากบริษัทแบบสดๆ
2. การวิเคราะห์ข้อมูลด้วย AI (AI-Powered Analytics): AI ที่ถูกเทรนมา จะทำหน้าที่วิเคราะห์ข้อมูลมหาศาล (Big Data) เหล่านี้ตลอดเวลา โดยใช้เทคนิคอย่าง Machine Learning เพื่อ:
   • ตรวจจับความผิดปกติ (Anomaly Detection): AI จะเรียนรู้รูปแบบการทำธุรกรรมที่เป็นปกติของบริษัท เช่น ปกติฝ่ายจัดซื้อจะสั่งของไม่เกิน 500,000 บาทต่อครั้ง แต่จู่ๆ มีการสั่งซื้อ 5,000,000 บาทในตอนเที่ยงคืน ระบบ AI จะมองว่านี่คือ “ความผิดปกติ” และส่งสัญญาณเตือนทันที!
   • เปรียบเทียบและหาความเชื่อมโยง: AI สามารถเปรียบเทียบข้อมูลจากหลายๆ แหล่งได้ เช่น ข้อมูลการสั่งซื้อกับข้อมูลสต็อกสินค้า ถ้ามีรายการสั่งซื้อวัตถุดิบเข้ามา แต่สต็อกไม่เพิ่มขึ้นเลย AI ก็จะตั้งข้อสงสัยว่าอาจมีบางอย่างผิดพลาด
   • คาดการณ์ความเสี่ยง (Predictive Analysis): จากข้อมูลในอดีต AI สามารถเรียนรู้และคาดการณ์ได้ว่าธุรกรรมแบบไหนมีความเสี่ยงที่จะเกิดการทุจริตหรือข้อผิดพลาดสูง
3. การแจ้งเตือนและการรายงานผล (Real-time Alert & Reporting): เมื่อ AI เจออะไรที่น่าสงสัย มันจะไม่รอถึงสิ้นปี แต่จะส่ง “การแจ้งเตือน” ไปยังผู้ที่เกี่ยวข้องทันที เช่น ผู้จัดการฝ่ายบัญชี หรือผู้ตรวจสอบภายใน เพื่อให้เข้าไปจัดการได้ทันท่วงที

ทำไมเรื่องนี้ถึงสำคัญกับพวกเรา Gen Z?

อาจจะฟังดูเป็นเรื่องของผู้ใหญ่ เรื่องของบริษัทใหญ่ๆ ใช่มั้ย? แต่จริงๆ แล้วมันส่งผลกระทบกับเราโดยตรงเลยนะ

• อนาคตของการทำงาน: ไม่ว่าเราจะอยากเป็นนักบัญชี, นักการเงิน, Data Scientist, หรือแม้แต่ผู้ประกอบการ เทคโนโลยีนี้คืออนาคต การเข้าใจหลักการของมันจะทำให้เราได้เปรียบคนอื่นมากๆ ในตลาดแรงงาน
• ความโปร่งใสของบริษัทที่เราสนับสนุน: เราซื้อของจากแบรนด์ไหน? เราเล่นเกมของบริษัทอะไร? เราอยากลงทุนในหุ้นตัวไหนในอนาคต? การที่บริษัทเหล่านั้นใช้ CA หมายความว่าพวกเขามีความโปร่งใสสูง โอกาสที่จะเกิดเรื่องอื้อฉาวแบบ “ตกแต่งบัญชี” ก็จะน้อยลง ทำให้เรามั่นใจในบริษัทที่เราเลือกสนับสนุนได้มากขึ้น
• สร้างโลกธุรกิจที่ดีขึ้น: CA ช่วยลดการทุจริตคอร์รัปชันในองค์กร ทำให้การแข่งขันทางธุรกิจเป็นไปอย่างยุติธรรมมากขึ้น ซึ่งสุดท้ายแล้วผลดีก็จะตกมาถึงเราในฐานะผู้บริโภค

เจาะลึกข้อดี-ข้อเสียของ Continuous Auditing

ข้อดี (The Bright Side)

• เพิ่มความโปร่งใสแบบสุดๆ (Enhanced Transparency): ทุกอย่างถูกตรวจสอบตลอดเวลา ทำให้ยากต่อการซุกซ่อนหรือบิดเบือนข้อมูล
• ลดความผิดพลาดของมนุษย์ (Reduced Human Error): AI ไม่เหนื่อย ไม่เบลอ ไม่ลำเอียง การคำนวณและตรวจสอบมีความแม่นยำสูงมาก
• ตรวจจับการทุจริตได้เร็ว (Early Fraud Detection): เจอสัญญาณน่าสงสัยตั้งแต่เนิ่นๆ ก่อนที่ความเสียหายจะลุกลามบานปลาย
• ตัดสินใจได้ดีขึ้น (Better Decision-Making): ผู้บริหารมีข้อมูลที่ถูกต้องและอัปเดตอยู่เสมอ ทำให้ตัดสินใจทางธุรกิจได้อย่างเฉียบคมและทันสถานการณ์
• ประหยัดในระยะยาว (Cost-Efficient in the Long Run): แม้การลงทุนเริ่มแรกจะสูง แต่ในระยะยาวจะช่วยลดค่าใช้จ่ายในการตรวจสอบแบบเดิมๆ และลดความเสียหายจากการทุจริตได้มหาศาล

ความท้าทาย (The Challenges)

แน่นอนว่าทุกเทคโนโลยีก็มีด้านที่ท้าทายเหมือนกัน

• ต้นทุนการติดตั้งสูง (High Initial Investment): การวางระบบซอฟต์แวร์และฮาร์ดแวร์สำหรับ CA และ AI ต้องใช้เงินลงทุนก้อนใหญ่
• ความซับซ้อนทางเทคนิค (Technical Complexity): ต้องมีผู้เชี่ยวชาญด้าน IT และ Data Science มาดูแลและปรับปรุงระบบอยู่เสมอ
• ความปลอดภัยของข้อมูล (Data Security): การรวบรวมข้อมูลสำคัญของบริษัทไว้ในที่เดียว ทำให้ต้องมีระบบรักษาความปลอดภัยทางไซเบอร์ที่แข็งแกร่งมากๆ เพื่อป้องกันการถูกแฮก

Continuous Auditing ในประเทศไทย (GEO-Focus)

เรื่องนี้ไม่ใช่เรื่องไกลตัวในต่างประเทศอย่างเดียวนะ ในประเทศไทยเอง องค์กรใหญ่ๆ ก็เริ่มนำเทคโนโลยีนี้มาปรับใช้กันแล้ว โดยเฉพาะในกลุ่ม:

• สถาบันการเงินและธนาคาร: ลองนึกถึงธนาคารใหญ่ๆ แถวสาทร หรือสุขุมวิทในกรุงเทพฯ พวกเขาต้องจัดการกับธุรกรรมนับล้านๆ รายการต่อวัน การใช้ AI มาช่วยมอนิเตอร์เพื่อป้องกันการฟอกเงินหรือการฉ้อโกงบัตรเครดิตจึงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่ง
• บริษัทในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย (SET): บริษัทมหาชนต้องมีความโปร่งใสสูงเพื่อสร้างความเชื่อมั่นให้นักลงทุน การนำ CA มาใช้ช่วยยกระดับการกำกับดูแลกิจการที่ดี (Good Corporate Governance) ได้อย่างมาก
• ธุรกิจ E-commerce และ Retail ขนาดใหญ่: แพลตฟอร์มอย่าง Lazada หรือ Shopee มีการซื้อขายนับแสนครั้งต่อชั่วโมง การใช้ AI ตรวจสอบความผิดปกติของการสั่งซื้อหรือการชำระเงินช่วยลดความเสี่ยงได้แบบเรียลไทม์

การเติบโตของ Digital Transformation ในประเทศไทย กำลังผลักดันให้ธุรกิจต่างๆ ต้องปรับตัว และ CA คือหนึ่งในเครื่องมือสำคัญที่จะช่วยให้บริษัทไทยแข่งขันในเวทีโลกได้