เจาะลึกสภาพคล่องบริษัท! Current Ratio vs Quick Ratio ต่างกันยังไง? เลือกใช้อันไหนดี?

หวัดดีเพื่อนๆ ทุกคน! พี่ชื่อ ‘พี่นัท’ นะ เป็นรุ่นพี่คณะบริหารฯ ที่กำลังอินกับการวิเคราะห์หุ้นและการเงินสุดๆ วันนี้เราจะมาคุยกันในเรื่องที่อาจจะฟังดู ‘ผู้ใหญ่’ ไปนิด แต่บอกเลยว่าโคตรเจ๋งและมีประโยชน์กับพวกเราในอนาคตแน่นอน นั่นก็คือเรื่อง “สภาพคล่องทางการเงินของบริษัท”

เคยสงสัยมั้ยว่าบริษัทใหญ่ๆ อย่าง CPALL (7-Eleven) หรือ AOT (สนามบิน) เค้ามีเงินสดพอจ่ายค่าพนักงาน จ่ายหนี้ระยะสั้นๆ หรือเปล่า? ถ้าเกิดวิกฤตเศรษฐกิจแบบไม่คาดฝัน เค้าจะรอดมั้ย? คำถามพวกนี้แหละ ที่เราจะใช้ฮีโร่ 2 ตัวมาช่วยตอบ นั่นคือ Current Ratio และ Quick Ratio

บทความนี้จะพาทุกคนไปทำความรู้จักกับสองอัตราส่วนนี้แบบหมดเปลือก สไตล์นักศึกษาคุยกัน เข้าใจง่าย ไม่ต้องมีพื้นฐานก็อ่านได้ รับรองว่าอ่านจบแล้ว แกจะมองบริษัทต่างๆ ไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป! พร้อมแล้วก็ลุยกันเลย!

พื้นฐานที่ต้องรู้: สภาพคล่องทางการเงิน (Financial Liquidity) คืออะไร?

ก่อนจะไปเจอฮีโร่ของเรา เรามาปูพื้นกันก่อน คำว่า “สภาพคล่อง” ฟังดูยาก แต่จริงๆ มันง่ายนิดเดียว

ลองนึกภาพตามนะ… สภาพคล่องก็เหมือนกับ “เงินสดในกระเป๋าตังค์” ของเรานี่แหละ ถ้าเรามีเงินสดเยอะ อยากจะซื้อชานมไข่มุก จ่ายค่าเน็ตมือถือ หรือให้เพื่อนยืมเงินฉุกเฉิน ก็ทำได้ทันที แบบนี้เรียกว่าเรามี “สภาพคล่องสูง”

ในโลกของบริษัทก็เหมือนกัน สภาพคล่องทางการเงิน คือความสามารถของบริษัทในการเปลี่ยน “สินทรัพย์” ที่ตัวเองมีให้กลายเป็น “เงินสด” ได้รวดเร็วแค่ไหน เพื่อเอาไปจ่าย “หนี้สินระยะสั้น” (หนี้ที่ต้องจ่ายคืนภายใน 1 ปี) ได้ทันเวลา

ทำไมมันถึงสำคัญเบอร์นี้?

• บอกความอยู่รอด: บริษัทที่มีสภาพคล่องต่ำ ก็เหมือนคนกระเป๋าแห้ง ชักหน้าไม่ถึงหลัง เสี่ยงต่อการล้มละลายได้ง่ายๆ เลยนะ
• สร้างความน่าเชื่อถือ: ถ้าบริษัทมีสภาพคล่องดี ธนาคารก็กล้าให้กู้เพิ่ม นักลงทุนก็อยากเอาเงินมาลง เพราะมั่นใจว่าบริษัทจะไม่เจ๊งง่ายๆ
• คว้าโอกาสได้ทัน: มีเงินสดในมือเยอะ ก็พร้อมจะลงทุนขยายกิจการ หรือซื้อกิจการอื่นเวลาเจอดีลดีๆ ได้ก่อนใคร

โอเค! ตอนนี้เราเข้าใจคอนเซปต์ของสภาพคล่องแล้ว ก็ถึงเวลาแนะนำให้รู้จักกับเครื่องมือวัดสภาพคล่องที่ฮิตที่สุด 2 ตัวกันเลย!

พระเอกเบอร์หนึ่ง: Current Ratio (อัตราส่วนทุนหมุนเวียน)

Current Ratio คือพี่ใหญ่ในวงการ เป็นอัตราส่วนที่เบสิกที่สุดและคนใช้กันเยอะที่สุด เราอาจจะเรียกมันว่าเป็น “The Big Picture Guy” เพราะมันมองภาพรวมกว้างๆ ของสินทรัพย์และหนี้สินระยะสั้นทั้งหมด

สูตรคำนวณ Current Ratio

สูตรของมันง่ายมาก แค่เอาของสองอย่างมาหารกัน:

เอ๊ะ! แล้วสองคำนี้มันคืออะไรกันล่ะ? มาดูกันทีละตัว

เจาะลึกส่วนประกอบ

1. สินทรัพย์หมุนเวียน (Current Assets): คือทรัพย์สินทั้งหมดที่บริษัทคาดว่าจะเปลี่ยนเป็นเงินสด หรือใช้ให้หมดไปภายใน 1 ปีข้างหน้า ลองนึกถึงของในร้านสะดวกซื้อที่หมุนเวียนเข้าออกตลอดเวลา นั่นแหละ! ตัวอย่างเช่น:
   • เงินสดและรายการเทียบเท่าเงินสด: ก็คือเงินสดในมือ ในธนาคารเลย ตรงตัวสุดๆ
   • ลูกหนี้การค้า (Accounts Receivable): เงินที่ลูกค้าติดบริษัทไว้ เช่น ขายของไปก่อนแล้วลูกค้ายังไม่จ่ายเงิน แต่เดี๋ยวเค้าก็จะเอาเงินมาจ่ายเรา (ภายใน 1 ปี)
   • สินค้าคงคลัง (Inventory): ของที่ผลิตเสร็จแล้วหรือซื้อมาเพื่อรอขาย เช่น ขนมในชั้นวางของ 7-Eleven, เสื้อผ้าในสต็อกของร้าน Uniqlo
2. หนี้สินหมุนเวียน (Current Liabilities): คือหนี้สินหรือภาระผูกพันทั้งหมดที่บริษัทต้องจ่ายคืนภายใน 1 ปี ตัวอย่างเช่น:
   • เจ้าหนี้การค้า (Accounts Payable): เงินที่บริษัทติดคนอื่นไว้ เช่น ซื้อวัตถุดิบมาผลิตของ แต่ยังไม่ได้จ่ายเงินให้ซัพพลายเออร์
   • เงินกู้ยืมระยะสั้นจากธนาคาร: หนี้แบงก์ที่ต้องคืนในอีกไม่กี่เดือนข้างหน้า
   • ค่าใช้จ่ายค้างจ่าย: เช่น เงินเดือนพนักงานที่ยังไม่ได้จ่าย, ค่า水电ที่ยังไม่ถึงกำหนดจ่าย

อ่านค่า Current Ratio ยังไง?

สมมติเราคำนวณออกมาได้ตัวเลขนึง แล้วมันแปลว่าอะไร?

• Current Ratio > 1: เป็นสัญญาณที่ดี! หมายความว่าบริษัทมีสินทรัพย์หมุนเวียน มากกว่า หนี้สินหมุนเวียน เช่น ถ้าได้ 2 เท่า แปลว่ามีสินทรัพย์ระยะสั้นเป็น 2 เท่าของหนี้ระยะสั้น สบายใจได้ระดับนึงว่ามีปัญญาจ่ายหนี้แน่ๆ
• Current Ratio = 1: หวาดเสียวไปหน่อย! แปลว่าสินทรัพย์กับหนี้สินเท่ากันพอดีเป๊ะ ถ้ามีอะไรผิดพลาด เช่น ลูกหนี้เบี้ยวหนี้ อาจจะหมุนเงินไม่ทันได้
• Current Ratio < 1: สัญญาณอันตราย! หมายความว่าบริษัทมีหนี้ระยะสั้นมากกว่าสินทรัพย์ระยะสั้น เหมือนเรามีหนี้บัตรเครดิต 20,000 แต่มีเงินในบัญชีแค่ 10,000 แบบนี้เสี่ยงสูงมาก!

ตัวอย่าง: บริษัท กขค จำกัด มีสินทรัพย์หมุนเวียน 500,000 บาท และมีหนี้สินหมุนเวียน 250,000 บาท
Current Ratio = 500,000 / 250,000 = 2 เท่า
แปลว่าบริษัท กขค มีสภาพคล่องที่ดี มีสินทรัพย์หมุนเวียนครอบคลุมหนี้สินหมุนเวียนถึง 2 เท่า

พระรองสุดเข้ม: Quick Ratio (อัตราส่วนทุนหมุนเวียนเร็ว)

ถ้า Current Ratio คือพี่ใหญ่ใจดีที่มองภาพรวม Quick Ratio ก็คือนักวิเคราะห์สุดเฮี้ยบที่มองหาความจริงอันโหดร้าย! มันมีอีกชื่อที่เท่กว่านั้นคือ Acid-Test Ratio ซึ่งเดี๋ยวจะเฉลยใน Q&A ว่าทำไมถึงชื่อนี้

Quick Ratio เกิดมาเพื่อแก้จุดอ่อนของ Current Ratio ครับ จุดอ่อนที่ว่านั่นก็คือ “สินค้าคงคลัง (Inventory)”

ทำไมสินค้าคงคลังถึงเป็นจุดอ่อน? ก็เพราะว่ามันเป็นสินทรัพย์ที่ “สภาพคล่องต่ำที่สุด” ในบรรดาสินทรัพย์หมุนเวียนทั้งหมดไงล่ะ! ลองคิดดูสิ… เสื้อผ้าแฟชั่นที่ตกรุ่นไปแล้ว, มือถือรุ่นเก่าที่ยังค้างสต็อก, หรืออาหารสดที่ใกล้จะหมดอายุ ของพวกนี้อาจจะขายไม่ออกเลยก็ได้ หรือถ้าจะขายก็ต้องลดราคาแบบขาดทุนยับเยิน การจะเปลี่ยนมันเป็น “เงินสด” ทันทีที่ต้องการนั้นยากมาก

Quick Ratio เลยบอกว่า “เห้ย! ไม่นับๆ สินค้าคงคลังเนี่ยมันไม่แน่นอน ตัดมันออกไปก่อน แล้วมาดูกันว่าที่เหลือจะยังพอจ่ายหนี้มั้ย” นี่แหละคือความเข้มของมัน

สูตรคำนวณ Quick Ratio

สูตรเลยคล้ายกับ Current Ratio มาก แค่หักน้อง Inventory ออกไปจากสินทรัพย์เท่านั้นเอง

หรือบางทีอาจจะเห็นสูตรแบบนี้ ซึ่งความหมายเหมือนกันเป๊ะๆ

อ่านค่า Quick Ratio ยังไง?

หลักการคล้ายๆ เดิม แต่มาตรฐานจะเข้มขึ้น

• Quick Ratio ≥ 1: ถือว่าดีเยี่ยม! หมายความว่าบริษัทมีสินทรัพย์ที่สภาพคล่องสูงจริงๆ (เงินสด, ลูกหนี้) พอที่จะจ่ายหนี้ระยะสั้นทั้งหมดได้ โดยไม่ต้องพึ่งการขายสินค้าในสต็อกเลยแม้แต่ชิ้นเดียว คือแข็งแกร่งมาก
• Quick Ratio < 1: ต้องพิจารณาเพิ่มเติม อาจจะยังไม่แย่เสมอไป โดยเฉพาะในธุรกิจค้าปลีกที่มีสินค้าคงคลังเยอะ แต่ถ้าต่ำกว่า 1 มากๆ เช่น 0.5 ก็แปลว่าบริษัทต้องพึ่งพาการขายสต็อกสินค้าอย่างหนักเพื่อเอาเงินมาจ่ายหนี้ ซึ่งมีความเสี่ยง

ตัวอย่าง (ต่อจากเดิม): บริษัท กขค จำกัด มีสินทรัพย์หมุนเวียน 500,000 บาท โดยในจำนวนนี้เป็นสินค้าคงคลังไปซะ 200,000 บาท และมีหนี้สินหมุนเวียน 250,000 บาท
Quick Ratio = (500,000 - 200,000) / 250,000 = 300,000 / 250,000 = 1.2 เท่า
แปลว่าถึงแม้จะไม่นับสต็อกสินค้าเลย บริษัท กขค ก็ยังมีสภาพคล่องสูงพอที่จะจ่ายหนี้ได้สบายๆ ถือว่าแกร่งจริง!

เปรียบเทียบหมัดต่อหมัด: Current Ratio vs Quick Ratio

ถึงตรงนี้เพื่อนๆ คงพอเห็นภาพแล้วว่าทั้งสองตัวต่างกันยังไง เพื่อให้ชัดเจนขึ้นไปอีก พี่ทำตารางเปรียบเทียบมาให้ดูกันจะๆ ไปเลย

ข้อสรุปสำคัญ: มันไม่ใช่การเลือกว่าจะใช้อันไหนดีกว่ากัน แต่เราต้องใช้ทั้งสองอย่างคู่กันเสมอ! เหมือนมีกล้อง 2 ตัว ตัวนึงถ่ายภาพมุมกว้าง (Current Ratio) อีกตัวซูมเข้าไปดูรายละเอียดที่สำคัญ (Quick Ratio) เพื่อให้เราเห็นภาพรวมของสุขภาพการเงินบริษัทได้ครบ 360 องศา

บทสรุป: ไม่ต้องเลือก แต่ต้องใช้คู่กัน!

มาถึงตรงนี้ พี่เชื่อว่าเพื่อนๆ ทุกคนน่าจะเข้าใจความแตกต่างและหน้าที่ของ Current Ratio และ Quick Ratio กันอย่างชัดเจนแล้ว

ขอสรุปส่งท้ายแบบจำง่ายๆ ว่า:

• Current Ratio คือการเช็กสุขภาพการเงินแบบ “ภาพรวม” ถามคำถามกว้างๆ ว่า “มีสินทรัพย์ระยะสั้นพอจ่ายหนี้ระยะสั้นมั้ย?”
• Quick Ratio คือการเช็กสุขภาพแบบ “เจาะเลือด” ที่เข้มข้นขึ้น ถามคำถามที่โหดกว่าว่า “ถ้าวันนี้ขายของไม่ได้เลยสักชิ้น จะยังรอดมั้ย?”

การวิเคราะห์บริษัทก็เหมือนกับการสืบคดีของโคนัน เราต้องเก็บหลักฐานหลายๆ ชิ้นมาประกอบกัน การดูแค่อัตราส่วนตัวเดียวอาจทำให้เราตัดสินใจพลาดได้ ดังนั้น จงใช้ทั้ง Current Ratio และ Quick Ratio ควบคู่ไปกับอัตราส่วนการเงินอื่นๆ เพื่อให้ได้มุมมองที่สมบูรณ์ที่สุดก่อนจะตัดสินใจลงทุน หรือแม้กระทั่งก่อนจะตัดสินใจไปทำงานกับบริษัทนั้นๆ ในอนาคต

หวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์และจุดประกายให้เพื่อนๆ หันมาสนใจโลกการเงินกันมากขึ้นนะครับ มันอาจจะดูซับซ้อนในตอนแรก แต่ถ้าเราค่อยๆ เรียนรู้ไปทีละนิด มันคือทักษะติดตัวที่จะมีค่ามากๆ ในอนาคตแน่นอน!

ใครมีคำถามหรืออยากแลกเปลี่ยนอะไร คอมเมนต์ไว้ได้เลยนะ!
แล้วเจอกันบทความหน้านะเพื่อนๆ!
– พี่นัท –