AI กับ Accountant: การแข่งขันหรือการทำงานร่วมกันในยุคดิจิทัล

สวัสดีน้องๆ ชาวมัธยมทุกคนนะครับ! พี่เชื่อว่าหลายคนตอนนี้คงกำลังหัวหมุนกับการเลือกคณะ เลือกเส้นทางอนาคตของตัวเองอยู่ใช่มั้ยล่ะ? “จะเรียนอะไรดี?” “อาชีพไหนรุ่ง?” “คณะนี้จบไปจะมีงานทำมั้ย?” เป็นคำถามสุดคลาสสิกที่วนเวียนอยู่ในหัวแน่ๆ และหนึ่งในคณะยอดฮิตตลอดกาลก็คือ “คณะบัญชี” แต่พอพูดถึงบัญชีปุ๊บ… ภาพจำของหลายคนก็คือคนใส่แว่นหนาๆ นั่งจ้องตัวเลขในกองเอกสารมหึมา พร้อมกับเครื่องคิดเลขคู่ใจใช่มั้ย? และที่สำคัญ คำถามใหม่ที่น่ากลัวกว่าเดิมก็โผล่ขึ้นมา… “แล้วถ้า AI มันเก่งขนาดนี้ นักบัญชีจะตกงานมั้ย!?”

ในฐานะที่พี่เองก็เป็นนักศึกษาที่คลุกคลีอยู่ในแวดวงนี้ วันนี้พี่เลยอยากจะมาชวนน้องๆ คุยกันแบบเปิดอก เจาะลึกถึงแก่นเลยว่าระหว่าง AI กับ Accountant มันคือสงครามแย่งงาน หรือจริงๆ แล้วมันคือการจับมือกันของคู่หูที่จะมาเปลี่ยนโลกการเงินให้เจ๋งกว่าเดิมกันแน่!

ภาพจำของ “นักบัญชี” ที่เราต้องลบทิ้ง

ก่อนจะไปเรื่อง AI เรามาเคลียร์ภาพจำเก่าๆ กันก่อน เมื่อก่อนเนี่ย งานบัญชีคือการทำงานกับ “กระดาษ” และ “ตัวเลข” เป็นหลักจริงๆ หน้าที่หลักๆ ก็จะวนเวียนอยู่กับการ…

• บันทึกรายการ (Bookkeeping): รับบิล ใบเสร็จ มานั่งคีย์ข้อมูลลงสมุดบัญชี หรือโปรแกรมแบบง่ายๆ ทีละรายการ
• ตรวจสอบเอกสาร: เช็กว่าเอกสารถูกต้องครบถ้วนไหม มีลายเซ็นหรือเปล่า
• กระทบยอด (Reconciliation): เอายอดในบัญชีมาเทียบกับยอดเงินในธนาคาร ว่าตรงกันเป๊ะๆ หรือไม่
• ปิดงบการเงิน: รวบรวมข้อมูลทั้งหมดมาทำเป็นรายงานสรุปผลการดำเนินงานของบริษัทตอนสิ้นเดือน สิ้นปี

จะเห็นว่างานพวกนี้เป็นงาน “รูทีน” ครับ คือทำซ้ำๆ ตามแพทเทิร์นเดิมๆ ใช้ความละเอียดรอบคอบสูงมาก แต่ไม่ได้ต้องการการวิเคราะห์ที่ซับซ้อนอะไรมากมาย และนี่แหละ… คือจุดที่ AI จะก้าวเข้ามามีบทบาท!

แล้ว AI เข้ามาทำอะไรในโลกของบัญชี?

น้องๆ อาจจะนึกภาพ AI เป็นหุ่นยนต์แบบในหนัง Sci-Fi แต่ในโลกบัญชี AI มันมาในรูปแบบของ “ซอฟต์แวร์อัจฉริยะ” ครับ มันคือโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่ถูกฝึกให้คิดและทำงานบางอย่างได้คล้ายมนุษย์ และนี่คือสิ่งที่มันทำได้ดีมากๆ:

1. การจัดการข้อมูลอัตโนมัติ (Automated Data Entry)

ลืมภาพการคีย์บิลทีละใบไปได้เลย! เดี๋ยวนี้มีเทคโนโลยี OCR (Optical Character Recognition) ที่ AI สามารถ “อ่าน” ข้อมูลจากไฟล์รูปภาพหรือ PDF ของใบเสร็จ แล้วดึงข้อมูลสำคัญ เช่น ชื่อร้านค้า วันที่ จำนวนเงิน มาบันทึกในระบบบัญชีให้เองอัตโนมัติ ลดเวลาทำงานและลดความผิดพลาดจากการคีย์เองไปได้มหาศาล

2. การกระทบยอดอัจฉริยะ (Intelligent Reconciliation)

จากที่ต้องมานั่งไล่ดูทีละบรรทัดว่าเงินเข้าออกตรงกับในสเตทเมนต์แบงก์มั้ย AI สามารถทำสิ่งนี้ได้ในไม่กี่วินาที มันสามารถจับคู่รายการที่ตรงกัน และลิสต์รายการที่ผิดปกติออกมาให้เราตรวจสอบได้ทันที

3. การตรวจสอบบัญชี (Auditing) ที่เหนือกว่า

สมัยก่อน ผู้ตรวจสอบบัญชี (Auditor) จะใช้วิธี “สุ่มตรวจ” เอกสาร เพราะเป็นไปไม่ได้ที่จะดูเอกสารทุกใบของบริษัทใหญ่ๆ แต่ AI สามารถตรวจสอบข้อมูลได้ 100% ทุกรายการ! มันสามารถหาความผิดปกติเล็กๆ น้อยๆ หรือรูปแบบที่น่าสงสัยว่าอาจจะมีการทุจริตเกิดขึ้น ซึ่งมนุษย์อาจมองข้ามไปได้

4. การวิเคราะห์และพยากรณ์ (Analytics & Forecasting)

นี่คือขั้นกว่าของ AI ครับ! นอกจากจะจัดการข้อมูลในอดีตได้แล้ว มันยังสามารถวิเคราะห์ข้อมูลการเงินจำนวนมหาศาลเพื่อหาแนวโน้ม (Trend) และพยากรณ์อนาคตได้ด้วย เช่น พยากรณ์กระแสเงินสดในอีก 3 เดือนข้างหน้า หรือวิเคราะห์ว่าสินค้าตัวไหนทำกำไรได้ดีที่สุด

“พูดง่ายๆ คือ AI เข้ามาจัดการงาน ‘น่าเบื่อ’ ที่ทำซ้ำๆ และงานที่ต้องใช้พลังในการประมวลผลข้อมูลเยอะๆ แทนมนุษย์นั่นเอง”

คำถามสำคัญ: ตกลง AI จะ “แย่งงาน” หรือ “ช่วยงาน” นักบัญชี?

มาถึงจุดไคลแม็กซ์แล้ว! พอได้ฟังว่า AI เก่งขนาดนี้ หลายคนคงใจเสีย… “แบบนี้ก็ไม่ต้องมีนักบัญชีแล้วสิ?” พี่ขอตอบแบบฟันธงตรงนี้เลยว่า… “ไม่จริงครับ!” แต่มันคือการ “เปลี่ยนบทบาท” ของนักบัญชีไปอย่างสิ้นเชิง

ลองนึกภาพตามนะ… สมัยก่อนเรามีเครื่องคิดเลข มันไม่ได้มาแย่งงานนักคณิตศาสตร์ แต่กลับทำให้นักคณิตศาสตร์ไม่ต้องเสียเวลาบวกลบคูณหารเลขยาวๆ แล้วเอาสมองและเวลาไปคิดค้นทฤษฎีที่ซับซ้อนขึ้นได้

AI ก็เหมือนกันครับ มันคือ “เครื่องมือ” ที่ทรงพลังที่สุดที่นักบัญชีเคยมี

• งานที่จะถูกแทนที่: คืองานระดับปฏิบัติการ (Operational) ที่เป็นรูทีน เช่น พนักงานคีย์ข้อมูล (Data Entry), พนักงานบัญชีทั่วไปที่ทำแค่บันทึกรายการตามเอกสาร งานเหล่านี้ AI ทำได้เร็วกว่าและแม่นยำกว่าแน่นอน
• งานที่จะรุ่งขึ้น: คืองานที่ต้องใช้ “วิจารณญาณ” และ “ทักษะของมนุษย์” ซึ่ง AI ยังทำไม่ได้

จากเดิมที่นักบัญชีใช้เวลา 80% ไปกับการรวบรวมและบันทึกข้อมูล และอีก 20% ไปกับการวิเคราะห์… ในอนาคตสัดส่วนนี้จะกลับกัน! เราจะใช้เวลาแค่ 20% (หรือน้อยกว่า) ในการดูแลให้ AI ทำงานได้ถูกต้อง และใช้เวลาอีก 80% ไปกับการเป็น “ที่ปรึกษาทางธุรกิจ”

The Next-Gen Accountant: นักบัญชียุคใหม่ต้องมีทักษะอะไรบ้าง?

ถ้าน้องๆ อยากจะอยู่รอดและเติบโตในสายงานนี้ นี่คือทักษะที่ต้องรีบสร้างตั้งแต่วันนี้เลยครับ พี่ขอแบ่งเป็น 2 กลุ่มนะ

กลุ่มที่ 1: Hard Skills (ทักษะเชิงเทคนิค)

• ความเข้าใจในเทคโนโลยี (Tech Savviness): ไม่ต้องถึงกับเขียนโค้ดได้ แต่ต้องใช้โปรแกรมบัญชีบนคลาวด์ (Cloud Accounting) เป็น เช่น Xero, FlowAccount รู้จักเครื่องมือ Business Intelligence (BI) อย่าง Power BI หรือ Tableau เพื่อนำข้อมูลมาแสดงผลให้สวยงามและเข้าใจง่าย
• ทักษะการวิเคราะห์ข้อมูล (Data Analytics): นี่คือหัวใจสำคัญ! ต้องสามารถนำข้อมูลทางการเงินที่ AI ประมวลผลมาให้ มาวิเคราะห์ต่อได้ว่า “ตัวเลขเหล่านี้กำลังบอกอะไรเรา?” “มันส่งผลกระทบต่อธุรกิจยังไง?” และ “เราควรจะทำอะไรต่อไป?”
• ความรู้ด้านความปลอดภัยทางไซเบอร์ (Cybersecurity Awareness): เมื่อทุกอย่างอยู่บนโลกออนไลน์ การเข้าใจหลักการพื้นฐานในการป้องกันข้อมูลทางการเงินของบริษัทจึงเป็นเรื่องที่สำคัญมาก

กลุ่มที่ 2: Soft Skills (ทักษะที่ AI เลียนแบบไม่ได้)

• การคิดเชิงวิพากษ์ (Critical Thinking): AI ให้ข้อมูลเราได้ แต่ตัดสินใจแทนเราไม่ได้ เราต้องเป็นคนตั้งคำถามกับข้อมูลนั้น “ข้อมูลนี้สมเหตุสมผลมั้ย?” “มีปัจจัยอื่นอีกหรือเปล่าที่ AI ไม่ได้เอามาคำนวณ?”
• การสื่อสารและการเล่าเรื่อง (Communication & Storytelling): สำคัญที่สุด! น้องต้องสามารถแปลงตัวเลขและข้อมูลที่ซับซ้อน ให้กลายเป็นเรื่องราวที่คนอื่น (ที่ไม่ใช่เด็กบัญชี) เช่น ผู้บริหาร หรือฝ่ายการตลาด สามารถเข้าใจและนำไปใช้ตัดสินใจต่อได้
• การคิดเชิงกลยุทธ์ (Strategic Thinking): มองภาพใหญ่ให้ออก! ไม่ใช่แค่ดูตัวเลขในอดีต แต่ต้องใช้ข้อมูลเหล่านั้นในการวางแผนกลยุทธ์ให้กับธุรกิจในอนาคต เช่น “จากข้อมูลนี้ เราควรลงทุนเพิ่มในสินค้าตัวไหน หรือควรลดต้นทุนส่วนไหน?”
• จรรยาบรรณวิชาชีพ (Ethical Judgment): AI ทำงานตามคำสั่ง แต่ไม่สามารถตัดสินใจเรื่องที่ละเอียดอ่อนทางจรรยาบรรณได้ นักบัญชียังคงเป็นผู้รักษาประตูคนสำคัญที่ต้องดูแลให้ทุกอย่างโปร่งใสและถูกต้องตามหลักการ

สรุป: AI คือคู่หู ไม่ใช่คู่แข่ง

ถึงตรงนี้ น้องๆ คงเห็นภาพชัดขึ้นแล้วนะครับว่า AI ไม่ได้กำลังจะมาฆ่าอาชีพนักบัญชี แต่มันกำลังจะมายกระดับอาชีพนี้ให้สูงขึ้นไปอีกขั้น มันจะปลดปล่อยเราจากงานเอกสารที่น่าเบื่อ เพื่อให้เราได้ใช้สมองและพลังความคิดสร้างสรรค์ไปกับงานที่ท้าทายและมีคุณค่ามากกว่า

ดังนั้น สำหรับน้องๆ ที่กำลังสนใจคณะบัญชี ไม่ต้องกลัวอนาคตเลยครับ แต่จงเตรียมพร้อมสำหรับมัน โลกกำลังต้องการนักบัญชีสายพันธุ์ใหม่… คนที่ไม่ใช่แค่เก่งตัวเลข แต่เป็นนักสื่อสาร นักวิเคราะห์ และนักวางกลยุทธ์ ถ้าเราพัฒนาตัวเองให้มีทักษะเหล่านี้ได้ พี่รับรองว่าอนาคตในสายงานนี้สดใสและน่าตื่นเต้นกว่าที่เคยเป็นมาแน่นอน!

ยินดีต้อนรับสู่โลกของนักบัญชียุคใหม่นะครับ!