เรื่องของ “Soft Skills” หรือทักษะด้านอารมณ์และสังคม ที่บอกเลยว่าสำคัญไม่แพ้ความรู้เรื่องเดบิต-เครดิตในตำราเรียนเลยล่ะ!

หลายคนอาจจะติดภาพว่า “นักบัญชี” คือคนที่ใส่แว่นหนาๆ นั่งก้มหน้าก้มตากับตัวเลขในห้องเงียบๆ ไม่คุยกับใคร… พี่ขอบอกดังๆ ตรงนี้เลยว่า ภาพนั้นมันเก่าไปแล้ว! ในยุคที่ AI และโปรแกรมบัญชีออนไลน์เข้ามามีบทบาทมากขึ้น งาน Routine ที่ต้องทำซ้ำๆ กำลังจะถูกแทนที่ด้วยเทคโนโลยี แต่งานที่ต้องใช้ความเป็น “มนุษย์” นี่แหละ ที่จะทำให้นักบัญชีอย่างเราๆ มีคุณค่าและไปได้ไกลกว่าเดิม

Soft Skills คืออะไร? ทำไมถึงสำคัญกับนักบัญชีในไทยยุคนี้?

ถ้าจะให้พูดแบบเข้าใจง่ายๆ นะ Hard Skills คือความรู้เฉพาะทางที่เรียนกันในห้องเรียน เช่น การทำงบการเงิน, กฎหมายภาษีอากร, การใช้โปรแกรมบัญชีต่างๆ อันนี้คือพื้นฐานที่ทุกคนต้องมี

แต่ Soft Skills คือทักษะที่เกี่ยวข้องกับผู้คน การแก้ปัญหา และการจัดการตัวเอง เช่น การสื่อสาร การทำงานเป็นทีม การคิดวิเคราะห์ ซึ่งเป็นสิ่งที่ทำให้เราแตกต่างจาก AI และทำให้เราสามารถเปลี่ยนจากแค่ “คนทำบัญชี” กลายเป็น “ที่ปรึกษาทางธุรกิจที่ไว้ใจได้ (Trusted Business Advisor)” ซึ่งเป็นตำแหน่งที่บริษัทใหญ่ๆ ในย่านสาทร-สีลม หรือแม้กระทั่ง Startup ไฟแรงทั่วประเทศไทยกำลังมองหา!

ลองนึกภาพตามนะ โปรแกรมอาจจะคำนวณตัวเลขได้เป๊ะๆ ว่าบริษัทกำไรหรือขาดทุน แต่โปรแกรมบอกไม่ได้หรอกว่า… “เราจะสื่อสารข่าวร้ายเรื่องตัวเลขที่ขาดทุนนี้กับบอร์ดบริหารยังไงให้สร้างสรรค์และหาทางออกร่วมกันได้?” หรือ “เราจะทำงานร่วมกับฝ่ายการตลาดเพื่อวางแผนงบประมาณแคมเปญใหม่ยังไงให้คุ้มค่าที่สุด?” เห็นมั้ยว่านี่แหละคือจุดที่ Soft Skills เข้ามาเฉิดฉาย

เจาะลึก 7 Soft Skills ที่นักบัญชี Gen Z ต้องลับให้คม!

มาดูกันดีกว่าว่ามีทักษะอะไรบ้างที่น้องๆ ควรเริ่มสร้างและฝึกฝนตั้งแต่ตอนนี้ บอกเลยว่าทำได้ไม่ว่าจะเป็นตอนทำกิจกรรมที่โรงเรียน หรือตอนไปฝึกงานเล็กๆ น้อยๆ ก็ตาม

1. ทักษะการสื่อสาร (Communication Skill) – พูดตัวเลขให้เป็นเรื่องราว

นี่คือทักษะที่สำคัญที่สุดเลยก็ว่าได้! นักบัญชีไม่ได้คุยกับแค่ตัวเลข แต่ต้องคุยกับคนหลากหลายกลุ่มมากๆ

• การนำเสนอ (Presentation): ลองนึกภาพน้องต้องไปพรีเซนต์งบการเงินให้ CEO หรือนักลงทุนฟัง น้องจะแค่เปิดตารางตัวเลขยาวเป็นพรืดให้เขาดูเหรอ? ไม่ได้! น้องต้องสามารถย่อยข้อมูลที่ซับซ้อน แล้วเล่าออกมาเป็น Story ที่เข้าใจง่าย ชี้ให้เห็นว่าตัวเลขพวกนี้มันบอกอะไรเกี่ยวกับทิศทางของบริษัทได้บ้าง
• การอธิบาย (Explanation): ต้องอธิบายเรื่องภาษีที่ยากๆ ให้เจ้าของร้านกาแฟเล็กๆ ที่เชียงใหม่เข้าใจได้ หรืออธิบายความเสี่ยงทางการเงินให้ฝ่ายการตลาดที่อาจไม่ถนัดเรื่องตัวเลขฟังรู้เรื่อง
• การเขียน (Writing): การเขียนอีเมลรายงานสรุปที่ชัดเจน กระชับ และเป็นมืออาชีพ คือสิ่งจำเป็นในทุกวัน

How to practice: ลองฝึกอธิบายเรื่องยากๆ ให้เพื่อนหรือคนในครอบครัวฟัง, สมัครเป็นพิธีกรงานโรงเรียน, หัดเขียนสรุปบทความหรือหนังสือที่อ่าน

2. การคิดวิเคราะห์และแก้ปัญหา (Critical Thinking & Problem Solving) – นักสืบแห่งโลกการเงิน

งานบัญชีไม่ใช่แค่การบันทึกตัวเลขตามบิล แต่มันคือการเป็น “นักสืบ” เมื่อเจอตัวเลขที่ไม่ตรงกัน หรือเห็นแนวโน้มแปลกๆ ในงบการเงิน น้องต้องสามารถ:

• ตั้งคำถาม: “ทำไมค่าใช้จ่ายด้านการตลาดในไตรมาสนี้ถึงพุ่งสูงกว่าปกติ?” “ยอดขายที่ลดลงนี้เกี่ยวข้องกับคู่แข่งเจ้าใหม่ที่เพิ่งเปิดตัวรึเปล่า?”
• วิเคราะห์ข้อมูล: ไม่ใช่แค่ดูตัวเลข แต่ต้องเชื่อมโยงข้อมูลจากหลายๆ แหล่งเพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง
• เสนอทางออก: เมื่อเจอปัญหาแล้ว ต้องคิดเสนอทางแก้ไขที่เป็นไปได้ เช่น “เราอาจต้องพิจารณาลดงบโฆษณาที่ไม่เห็นผล และไปเพิ่มในส่วนที่สร้างยอดขายได้จริง”

How to practice: เล่นเกมไขปริศนา, ฝึกทำโจทย์ปัญหาที่ซับซ้อน, เวลาเจอปัญหาในชีวิตประจำวันลองคิดหาสาเหตุและทางแก้หลายๆ แบบ

3. ความสามารถในการปรับตัวและความเชี่ยวชาญด้านเทคโนโลยี (Adaptability & Tech Savviness)

โลกหมุนเร็วมาก! โดยเฉพาะในวงการบัญชีที่มีโปรแกรมและเทคโนโลยีใหม่ๆ เกิดขึ้นตลอดเวลา น้องๆ Gen Z ที่โตมากับเทคโนโลยีอยู่แล้วยิ่งต้องใช้ข้อได้เปรียบนี้ให้เป็นประโยชน์

• เรียนรู้โปรแกรมใหม่ๆ: นอกจากโปรแกรมพื้นฐานอย่าง Excel แล้ว ทุกวันนี้มีโปรแกรมบัญชีบนคลาวด์ (Cloud Accounting) อย่าง Xero, FlowAccount หรือเครื่องมือวิเคราะห์ข้อมูลอย่าง Power BI, Tableau ที่กำลังมาแรงมากๆ
• เปิดใจรับการเปลี่ยนแปลง: พร้อมที่จะเรียนรู้กระบวนการทำงานแบบใหม่ๆ ที่ใช้เทคโนโลยีเข้ามาช่วยให้ทำงานได้เร็วและแม่นยำขึ้น

How to practice: ลองหัดใช้ Google Sheets หรือ Excel สูตรที่ซับซ้อนขึ้น, ลองเรียนรู้การใช้งานโปรแกรมใหม่ๆ ผ่าน YouTube หรือคอร์สออนไลน์ฟรี

4. การทำงานเป็นทีม (Teamwork & Collaboration)

ลืมภาพการทำงานคนเดียวไปได้เลย นักบัญชีคือศูนย์กลางข้อมูลของบริษัทที่ต้องทำงานร่วมกับแทบทุกฝ่าย ไม่ว่าจะเป็นฝ่ายขาย, ฝ่ายการตลาด, ฝ่ายบุคคล (HR), หรือฝ่ายผลิต การเข้าใจเป้าหมายของทีมอื่นและทำงานร่วมกันได้อย่างราบรื่น จะทำให้องค์กรขับเคลื่อนไปข้างหน้าได้

How to practice: เข้าร่วมชมรมหรือทำกิจกรรมกลุ่มที่โรงเรียน, ทำโปรเจกต์กลุ่มกับเพื่อนๆ และเรียนรู้ที่จะรับฟังความคิดเห็นของคนอื่น

5. จรรยาบรรณและความซื่อสัตย์ (Ethical Judgement & Integrity)

นี่คือหัวใจของวิชาชีพนักบัญชีเลยก็ว่าได้ ความน่าเชื่อถือคือสิ่งที่มีค่าที่สุด ข้อมูลทางการเงินเป็นเรื่องละเอียดอ่อนและส่งผลกระทบต่อผู้คนมากมาย ตั้งแต่พนักงานไปจนถึงนักลงทุน น้องจึงต้องมีความซื่อสัตย์ ยึดมั่นในหลักการ และกล้าที่จะทักท้วงเมื่อเห็นสิ่งที่ไม่ถูกต้อง

How to practice: ฝึกเป็นคนตรงไปตรงมา, มีความรับผิดชอบต่องานที่ได้รับมอบหมายแม้จะเป็นเรื่องเล็กๆ น้อยๆ ก็ตาม

6. ความเป็นผู้นำและความคิดริเริ่ม (Leadership & Proactivity)

ไม่จำเป็นต้องรอให้เป็นหัวหน้าก็มีภาวะผู้นำได้ มันคือการทำงานเชิงรุก ไม่ใช่แค่นั่งรอรับคำสั่ง เช่น การเสนอไอเดียปรับปรุงกระบวนการทำงานให้ดีขึ้น, การอาสาช่วยเพื่อนร่วมทีมเมื่อเห็นว่าเขางานล้นมือ หรือการมองไปข้างหน้าและเตรียมข้อมูลเพื่อช่วยผู้บริหารตัดสินใจได้ดีขึ้น

How to practice: อาสาเป็นหัวหน้าโปรเจกต์กลุ่ม, เมื่อเห็นปัญหาอย่าแค่บ่น แต่ลองคิดเสนอทางแก้ไขไปด้วย

7. การบริหารเวลาและจัดการองค์กร (Time Management & Organization)

นักบัญชีมักจะมีเดดไลน์ที่ต้องรับผิดชอบเยอะมาก โดยเฉพาะช่วงปิดงบสิ้นเดือน สิ้นปี การจัดลำดับความสำคัญของงาน, การวางแผนล่วงหน้า, และการทำงานอย่างเป็นระบบระเบียบ จะช่วยลดความเครียดและป้องกันความผิดพลาดได้

How to practice: ใช้ Planner หรือแอปฯ ช่วยจัดตารางเวลา, ฝึกทำการบ้านให้เสร็จก่อนเดดไลน์เสมอ