“ภาษี” ไม่ใช่ปีศาจ! ทำความเข้าใจพื้นฐานฉบับเด็กจบใหม่ (แต่ใจเป็นเถ้าแก่)

ก่อนอื่นเลย เรามาเคลียร์กันก่อนว่าเราจ่ายภาษีไปทำไม? พูดง่ายๆ มันคือเงินที่เราทุกคนช่วยกันใส่ลงในกระปุกส่วนกลางของประเทศ เพื่อเอาไปสร้างถนนดีๆ โรงพยาบาล โรงเรียน หรือแม้แต่ Wi-Fi ฟรีตามที่สาธารณะที่เราใช้กันนั่นแหละ การจ่ายภาษีจึงเป็นการแสดงความรับผิดชอบในฐานะพลเมืองคนหนึ่งของประเทศไทย

แล้วใครคือคนเก็บเงิน? ในไทยเรามีหน่วยงานหลักที่ชื่อว่า “กรมสรรพากร” เป็นเหมือนผู้ดูแลกระปุกใบใหญ่นี้นั่นเอง

สำหรับเจ้าของธุรกิจมือใหม่แบบเราๆ ภาษีหลักๆ ที่ต้องรู้จักไว้มี 3 ตัวท็อป คือ:

• ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา (Personal Income Tax – PIT): นี่คือตัวเอกของเราเลย! ถ้าเราทำธุรกิจในชื่อของตัวเองคนเดียว (ยังไม่ได้จดทะเบียนเป็นบริษัท) รายได้ทั้งหมดที่เราหามาได้จากการขายของ, ค่าสปอนเซอร์, ค่ายิงแอด จะถูกนำมาคำนวณภาษีตัวนี้แหละ ซึ่งจะยื่นปีละ 1 ครั้ง
• ภาษีมูลค่าเพิ่ม (Value Added Tax – VAT): เคยเห็น +7% ในใบเสร็จมั้ย? นั่นแหละ VAT! ถ้าธุรกิจของเรามีรายได้จากการขายสินค้าหรือบริการเกิน 1.8 ล้านบาทต่อปี เรามีหน้าที่ต้องไปจดทะเบียน VAT และเรียกเก็บ 7% จากลูกค้าเพื่อนำส่งให้กรมสรรพากร (ถ้ายังไม่ถึงก็ยังไม่ต้องกังวลนะ)
• ภาษีเงินได้นิติบุคคล (Corporate Income Tax – CIT): อันนี้เป็นเลเวลถัดไป ถ้าธุรกิจเราโตมากๆ แล้วเราตัดสินใจจดทะเบียนเป็น “บริษัท” เราจะเปลี่ยนมาเสียภาษีตัวนี้แทนบุคคลธรรมดา ซึ่งมีวิธีการคำนวณที่ต่างออกไป วันนี้เราจะเน้นที่ตัวแรกกันก่อน เพราะมันใกล้ตัวพวกเราที่สุด

Mission Start! เริ่มต้นวางแผนภาษีได้ยังไง? ปฏิบัติการอัปสกิลเจ้าของธุรกิจ

โอเค! ทฤษฎีพอแล้ว มาถึงภาคปฏิบัติที่ทุกคนรอคอยกันดีกว่า จะเริ่มต้นวางแผนภาษีฉบับ Gen Z ต้องทำยังไงบ้าง? ลุยเลย!

สเต็ปที่ 1: แยกบัญชี! คือจุดเริ่มต้นของความโปร

นี่คือกฎเหล็กข้อแรกเลย! หยุดใช้บัญชีส่วนตัวรับเงินค่าขนมกับเงินค่าขายของปนกันได้แล้ว! ให้เปิดบัญชีธนาคารใหม่ 1 บัญชีสำหรับธุรกิจโดยเฉพาะ อาจจะเป็นบัญชีในชื่อเรานี่แหละ แต่ใช้สำหรับรับ-จ่ายเงินที่เกี่ยวกับธุรกิจเท่านั้น

ทำไมต้องทำ?

• เห็นภาพชัดเจน: เรารู้ได้ทันทีว่าเดือนนี้มีเงินเข้าเท่าไหร่ จ่ายอะไรไปบ้าง กำไรจริงเท่าไหร่ ไม่ต้องมานั่งงงกับสลิปค่าชานมไข่มุก
• ง่ายต่อการจัดการ: เวลาจะคำนวณรายรับ-รายจ่ายเพื่อยื่นภาษี เราแค่ดูจาก Statement บัญชีนี้บัญชีเดียว จบ!
• สร้างความน่าเชื่อถือ: ดูเป็นมืออาชีพมากขึ้นเยอะเลยนะ!

สเต็ปที่ 2: เก็บทุกบิล! ทุกใบเสร็จ! คือไอเทมลดหย่อนภาษีชั้นดี

เปลี่ยนความคิดซะใหม่! บิลและใบเสร็จไม่ใช่ขยะ แต่มันคือ ‘ไอเทมลดหย่อนภาษี’ ที่มีค่าเหมือนทอง! ค่าใช้จ่ายทุกบาททุกสตางค์ที่เกี่ยวกับการทำธุรกิจของเรา สามารถนำไป “หัก” ออกจากรายได้ ทำให้รายได้ที่ต้องนำไปคำนวณภาษีของเราลดลง ผลก็คือ… เราเสียภาษีน้อยลงนั่นเอง!

ตัวอย่างค่าใช้จ่ายที่เก็บได้ (สำหรับธุรกิจในไทย):

• ต้นทุนสินค้า: บิลที่เราไปซื้อของมาสต็อกเพื่อขาย
• ค่าการตลาด/โฆษณา: ค่ายิงแอด Facebook, โปรโมทโพสต์ใน IG, ค่าโฆษณา TikTok
• ค่าแพ็กของ/ค่าส่ง: ค่ากล่องพัสดุ, บับเบิ้ลกันกระแทก, ค่าส่งไปรษณีย์/Kerry/Flash
• ค่าอุปกรณ์/ซอฟต์แวร์: ค่าโปรแกรมแต่งรูป (Canva Pro), ค่าสมัครใช้แอปจัดการสต็อก
• ค่าโทรศัพท์/อินเทอร์เน็ต: ส่วนที่ใช้ในการคุยกับลูกค้า, ตอบแชท (อาจจะต้องแบ่งสัดส่วนกับที่ใช้ส่วนตัว)
• ค่าเดินทาง: ค่าน้ำมันรถไปส่งของ, ค่าเดินทางไปซื้อของ (ต้องมีหลักฐานชัดเจน)

Pro-Tip: ถ่ายรูปใบเสร็จทุกใบเก็บไว้ในอัลบั้มแยกในมือถือ หรืออัปโหลดเก็บไว้ใน Google Drive เลย ป้องกันการสูญหายหรือหมึกจาง

สเต็ปที่ 3: รู้จัก “ค่าลดหย่อนส่วนตัว” พลังพิเศษที่รัฐให้มา

นอกจากค่าใช้จ่ายธุรกิจแล้ว กรมสรรพากรยังมี “ค่าลดหย่อน” ส่วนตัวให้เราอีกเพียบ! เป็นเหมือนโบนัสพิเศษที่เราต้องใช้สิทธิ์ให้ครบ ตัวอย่างฮิตๆ ก็เช่น:

• ค่าลดหย่อนส่วนตัว: 60,000 บาท (ทุกคนได้สิทธิ์นี้)
• ค่าลดหย่อนเลี้ยงดูบิดามารดา: คนละ 30,000 บาท (ถ้าท่านอายุเกิน 60 และมีรายได้ไม่เกินเกณฑ์)
• เบี้ยประกันชีวิต / ประกันสุขภาพ: ลดหย่อนได้ตามที่จ่ายจริง แต่ไม่เกินที่กฎหมายกำหนด
• เงินบริจาค: ให้กับวัด, โรงพยาบาล, มูลนิธิที่จดทะเบียน (บางที่ลดหย่อนได้ 2 เท่า!)
• กองทุนรวมเพื่อการออม (SSF) / กองทุนรวมเพื่อการเลี้ยงชีพ (RMF): เป็นการลงทุนระยะยาวที่ได้ลดหย่อนภาษีด้วย (อันนี้แอดวานซ์ขึ้นมาหน่อย แต่รู้ไว้ไม่เสียหาย)

การรู้จักค่าลดหย่อนเหล่านี้ จะช่วยให้เราประหยัดภาษีไปได้อีกเยอะมาก!

สเต็ปที่ 4: ใช้เทคโนโลยีให้เป็นประโยชน์

เราเป็น Gen Z นะ! เรื่องเทคโนโลยีต้องมา! ไม่ต้องใช้สมุดบัญชีหนาๆ แบบสมัยก่อนแล้ว เดี๋ยวนี้มีเครื่องมือเจ๋งๆ เยอะมาก:

• Google Sheets / Excel: ฟรีและดีที่สุดสำหรับมือใหม่ สร้างตารางง่ายๆ บันทึกรายรับ-รายจ่ายในแต่ละวัน
• แอปพลิเคชันบัญชี: มีแอปฯ บัญชีสำหรับธุรกิจเล็กๆ มากมายในไทย ที่ช่วยบันทึกข้อมูล, ออกใบเสร็จ และสรุปยอดให้เราอัตโนมัติ ลองค้นหาดูได้เลย
• Mobile Banking App: ใช้ฟีเจอร์สรุปยอดของแอปฯ ธนาคารเพื่อดูภาพรวมการใช้จ่ายในแต่ละเดือน

บทสรุป: ภาษีไม่ใช่จุดจบ แต่คือจุดเริ่มต้นของความโปร

เห็นมั้ยว่าการ “วางแผนภาษี” ไม่ได้น่ากลัวหรือซับซ้อนอย่างที่คิดเลย มันเป็นเรื่องของตรรกะ, การจัดการ, และการสร้างวินัยที่ดีให้กับตัวเองและธุรกิจของเรา

การที่เราใส่ใจเรื่องภาษีตั้งแต่แรก ไม่ใช่แค่การทำตามกฎหมาย แต่มันคือการบอกกับตัวเองและโลกว่า “เราจริงจังกับธุรกิจนี้” มันคือการสร้างเกราะป้องกันความเสี่ยง และเป็นบันไดขั้นสำคัญที่จะพาธุรกิจเล็กๆ ของเราเติบโตไปเป็นธุรกิจที่ยิ่งใหญ่และยั่งยืนในอนาคต

ดังนั้น อย่ามองว่าภาษีคือภาระ แต่จงมองว่ามันคือ Power-Up Skill ที่จะทำให้เราเป็นเจ้าของธุรกิจ Gen Z ที่ทั้งเก่ง, ฉลาด, และมีความรับผิดชอบอย่างแท้จริง เพราะการวางแผนภาษีที่ดี คือการเคารพความฝันของตัวเองนั่นเอง! ลุยเลย!